Naar maatschappelijke meerwaarde van ruimtelijke stadsprojecten door integratie van de stedelijke kennis van sociale veldwerkers.

Probleemstelling: In de beleidsvisies omschreven in het Witboek stedenbeleid, lezen we duidelijk een hernieuwde ambitie tot het nastreven van een maatschappelijke meerwaarde in stedenbouwkundige projecten en ingrepen. Deze ambitie is gesteund op een nieuwe projectmatige en participatieve omgang met de stad, omschreven onder de noemer #Stadsdebat#, steunend op een productief samenspel tussen een dynamische, open stadsvisie en de toetsing ervan in concrete Stadsprojecten. Deze Stadsprojecten getuigen van een herwonnen #maakbaarheidsgedachte# waarbij maatschappelijke ambities, mogelijkheden en visies worden verkend onder de vorm vanbescheiden projecten die concrete, realiseerbare doelen vooropstellen. De gebouwde ruimte kan hierin een bijzonder belangrijke rol opnemen als drager van stadsprojecten aangezien het visies en problematieken bespreekbaar, evalueerbaar en bovenal corrigeerbaar maakt. Ontwerp als creatieve daad heeft binnen deze aanpak een wezenlijk belang om tot een tastbarevisie te komen. Het realisme van deze aanpak creëert kansen tot een hernieuwde samenwerking tussen sociale professionals en ruimtelijke ontwerpers. Sociale terreinwerkers in de directe omgeving van een projectlocatie hebben door hun dagelijkse beroepspraktijken reeds een heuse schat aankennis en informatie over sociaal-ruimtelijke processen. Het stadsdebatwil zich daarom richten op het opsporen, ontsluiten en evalueren van deze bestaande kennis in het nastreven van sociale doelstellingen onder devorm van een ruimtelijk stadsproject. Het probleem dat zich echter stelt is dat deze sociaal-ruimtelijke kennis uitgebreid doch eerder impliciet is en dat de terreinwerkers niet altijd weten hoe het concreet van nutkan zijn voor een ruimtelijk ontwerpproces. Wanneer deze kennis een zinvolle input en cruciale alternatieve invalshoek wil vormen in het ontwerpproces van een Stadsproject ,in het nastreven van een zo groot mogelijke sociale kwaliteit, stelt zich een tweeledige vraag waarop dit onderzoek een antwoord zal trachten te bieden. Ten eerste wil het onderzoek zichverdiepen in de aard en specificiteit van de kennis die sociale werkersbezitten door hun persoonlijke ervaringen met de context en zijn gebruikers, hoe zij deze kennis al dan niet bewust verwerken en in hoeverre deze terreinkennis relevant kan zijn binnen een ruimtelijk stadsontwerp. Ten tweede leidt dit tot de vraag hoe en onder welke vorm deze kennis dient gecommuniceerd te worden en in hoeverre het betrekken van deze professionals in het concrete kader van een grootschalig(e) en interdisciplinair(e) ontwerp-project of -workshop, binnen de context van het stadsdebat, kan ingezet worden om deze kennis als het ware los te weken, te integreren en te vertalen naar realistische ontwerpbeslissingen die leiden toteen maatschappelijke meerwaarde. strategische doelstellingen: Men kan Stadsprojecten zien als een reële kans om te evolueren tot productieve confrontatie en debat tussen verschillende sociale groepen en belangen. Deze projecten en de processen van sociale heterogenisering of gentrificatie die zij vaak katalyseren, hoeven niet te leiden tot verdringing van bepaalde sociaal ruimtelijke groepen, maar bieden een potentieel om sociale uitsluiting aan te vechten door hun belangen op te nemen in de visievorming en het ontwerp van het project. Dit onderzoek wil bestuderen of een innovatieve visie op het ruimtelijk ontwerp als proces en debatsvorm een medium of methodiek kan bieden om dergelijke maatschappelijke doelenna te streven door een beroep te doen op de aanwezige stedelijke kennisvan sociale veldwerkers. Via deze weg koestert dit project de ambitie om via een voorstudie en aansluitend praktisch actieonderzoek de voordelen van een ontwerpmatige methodiek te onderzoeken in het overwinnen van een aantal drempels die de vertaling van deze lokale, holistische kennis naar concrete ruimtelijke keuzes verhindert. Deze drempels zijn in essentie tweeledig. Enerzijds ontbreken de sociale professionals vaak methodieken om die sociale processen te selecteren die concreet invloed hebben op de ruimte, wat dikwijls rechtstreeks in verband staat met een gebrek aan kennis over de interactie en links tussen bebouwde ruimte en maatschappelijke processen. Anderzijds communiceren ontwerpers en sociale professionals vaak niet in dezelfde taal: ontwerpers verkiezen vaak een vorm van grafische communicatie waardoor de vaak al te holistische kennis en omschrijvingen gehanteerd door sociale professionals niet onmiddellijk bruikbaar zijn. In lijn met de vraagstelling resulteert dit in een tweeledige praktische doelstelling: vanuit een studie naar de vaak impliciete ruimtelijke kennis van sociale professionals wordt er onderzocht hoe deze informatie concreet gefilterd, bewust verwerkt kan worden en hoe deze informatie kan overgebracht worden op een krachtigere, meer overtuigendemanier binnen het ruimtelijk stadsdebat. Dit wordt nagestreefd door te analyseren op welke manier en in hoeverre een ontwerpgerichte aanpak alsdebatsvorm binnen stadsprojecten een medium kan bieden om deze drempelste overkomen en of het integreren van praktijkkennis via deze weg daadwerkelijk kan leiden tot een grotere efficiëntie en draagvlak in het nastreven van sociaal ruimtelijke doelstellingen. Er zal aldus afgetast worden hoe de sociale veldwerker door deelname aan de argumentatieve arena van het ontwerpproces aangestuurd kan worden om de initieel ruwe, holistische data over te brengen op een selectievere manier die argumenten of visies distilleert als antwoord op een concreet ontwerpvraagstuk. Hiertoedienen het intrinsiek dynamisch karakter, de gehanteerde grafische communicatie-methoden en de focus op concrete ruimtelijke ingrepen en ontwerpbeslissingen die het ontwerpproces kenmerken in het werk te worden gesteld. Er wordt zo verkend of de kennis van de sociale veldwerker via dezeweg meer impact kan hebben op het beslissingsproces, of informatie aangereikt kan worden waar op een efficiëntie, economische manier onmiddellijk mee gewerkt kan worden en of deze vorm van ontwerpend debat de creatieve dialoog van het stadsproject succesvol kan aandrijven.

Keywords:Witboek

Project type:PhD project