Productiviteit en genetische diversiteit van Wilde koffie (Coffea arabica) in het centrum van het gebied van herkomst, Zuid-Ethiopië, in relatie tot bosbeheer en landgebruik.

Wilde koffie (Coffea arabica L.) is een plant uit de onderetage van vochtig bergwoud in Zuid-Ethiopië en is de voorouder van de hoogland of Arabica koffie. Zoals voor alle landbouwgewassen, is de wilde variant een belangrijke bron van genen, die kan worden aangesproken om productievere en meer ziekteresistente variëteiten te ontwikkelen omdat bestaande rassen na verloop van tijd minder gaan opbrengen of plots ten onder gaan aan een nieuw opgedoken ziekte. Dat is ook het geval voor Arabica koffie. De koffiebossen van Zuid Ethiopië zijn dus van onschatbare waarde voor de wereldwijde koffielandbouw. Maar zoals elders in het land staan de bossen onder zware druk: de bossen worden versnipperd tot steeds kleinere fragmenten en wat overblijft wordt sterk vereenvoudigd in functie van de koffieteelt. Bovendien worden er in de bossen steeds meer standplaatsvreemde koffierassen aangeplant. We vermoeden dat de bosfragmentatie de uitwisseling van genetisch materiaal tussen deelpopulaties bemoeilijkt, onder meer door inefficiënte insectenbestuiving en zaadverbreiding, met inbreeding tot gevolg. Daarnaast is het verlies aan allelen door genetische drift erg waarschijnlijk in kleine gefragmenteerde plantenpopulaties. Bovendien bestaat er een grote kans op genetische vervuiling (introgression) van wilde populaties door de inbreng van geselecteerde en gekweekte moederplanten (land races) met een beperkte genetische diversiteit of van planten uit geografisch ver afgelegen populaties (outbreeding depression). Om deze redenen en met als breder doel de ondersteuning van het in situ behoud van de genetische diversiteit van Wilde koffie, wil dit onderzoeksproject de antwoorden leveren op de volgende wetenschappelijke vragen:Zijn de populaties Wilde koffie in de vochtige Ethiopische bergwouden onderhevig aan genetische erosie, en zo ja, in welke mate spelen fragmentatiekenmerken, bosbeheersvorm (zie hoger) of de inbreng van populatievreemd materiaal een rol?Zijn er op landschapsniveau processen zoals beperkte bestuiving die in verband kunnen gebracht worden met genetische erosie van Wilde koffie?Zijn er meetbare effecten van bosbeheer en bosfragmentatie (en omliggend landgebruik) op de opbrengsten van koffie op struikniveau, of algemener, brengt een verminderde fitness van Wilde koffie de duurzaamheid van de hooglandkoffieteelt in gevaar? Het veldwerk wordt uitgevoerd in de buurt van Jimma, Oromia Regional State, 280 km ten zuidwesten van Addis Ababa, in samenwerking met Jimma University en het Environmental Health and Ecology project van het VLIR IUC-JU programma.

Trefwoorden:Crop wild relatives, Ethiopia, Forest management, Micro satellites, Genetic diversity

Disciplines:Productie van landbouwdieren, Productie van landbouwgewassen, Landbouw, land- en landbouwbedrijfsbeheer, Andere landbouw, bosbouw, visserij en aanverwante wetenschappen, Bosbouw, Plantenbiologie