< Terug naar vorige pagina

Project

De veelzijdige rol van leerkrachten bij pesten onder leerlingen en de wisselwerking met peer relaties

Het recht van kinderen om te worden beschermd tegen alle vormen van geweld wordt ernstig bedreigd door het probleem van pesten op school. Herhaaldelijk het doelwit zijn van opzettelijk agressief gedrag door machtigere leeftijdsgenoten is gerelateerd aan verscheidene nadelige gevolgen op korte en lange termijn. Pesten moet daarom zoveel als mogelijk verminderd en vermeden worden. Dit proefschrift biedt vanuit een socio-ecologisch perspectief meer inzicht in twee aspecten van de rol van de leraar bij pesten: affectieve leraar-leerling relaties en reacties op pestincidenten. Aangezien leerlingen in de klas tegelijkertijd interageren met de leraar en klasgenoten werpt het ook een blik op relaties met klasgenoten en de combinatie van deze relaties met leraar-leerling relaties in de voorspelling van slachtofferschap van pesten.

In vier studies in het vierde tot zesde leerjaar worden twee hoofddoelen bestudeerd. In deel I trachten twee longitudinale studies (N1 = 692; N2 = 930) meer inzicht te verschaffen in de rol van affectieve leraar-leerling relaties en peer relaties bij relationeel en fysiek pesten. Terwijl Studie 1 een variabele-georiënteerde benadering hanteert en transactionele verbanden tussen deze variabelen onderzoekt, hanteert Studie 2 een persoonsgerichte benadering en onderzoekt de verschillen in leraar-leerling en peer relaties tussen empirisch geïdentificeerde victimisatie trajectklassen. In deel 2 trachten de experimentele vignetstudies (N3 = 251; N4 = 910) de invloed van leerkrachtreacties bij pesten op pestgerelateerde cognities van leerlingen te ontrafelen (bijv. anti-pesthouding van leraren) waarvan verwacht wordt dat zij het verband tussen leerkrachtreacties en pestprocessen mediëren.

Deel I toont aan dat leraar-leerling en peer relaties elk op een unieke wijze bijdragen aan slachtofferschap doorheen de tijd (hoofdstuk 1). Een lagere sociale status in de klas hangt samen met meer slachtofferschap tijdens het schooljaar (hoofdstuk 1, hoofdstuk 2). Bovendien voorspellen lage kwaliteit leraar-leerling relaties eerder in het schooljaar, meer slachtofferschap datzelfde jaar (hoofdstuk 1). Een eerste manier om pesten te voorkomen of te verminderen is dus zorgen voor positieve relaties in de klas. Deel II toont aan dat leerkrachtreacties bij pesten verscheidene pestgerelateerde cognities van leerlingen beïnvloeden (hoofdstuk 3, hoofdstuk 4). Vooral actieve reacties waarbij pesters worden gecorrigeerd, hebben een sterk effect op leerling cognities en dit kan, op zijn beurt, gunstige gevolgen hebben voor pestprocessen in de klas. Een tweede manier om pesten te voorkomen of te verminderen is dus het bewustzijn van leraren vergroten over de mogelijke effecten van hun reacties op leerling cognities, en zorgen dat leraren goed voorbereid zijn om adequaat op pesten te reageren. Het proefschrift bevat aanbevelingen voor toekomstig onderzoek om het inzicht in de veelzijdige rol van de leraar bij pesten verder uit te diepen, om zo het welzijn van kinderen op school te bevorderen.

Datum:12 sep 2017 →  10 dec 2021
Trefwoorden:Bullying Victimization, Teacher-Student Relationships, Teacher Responses to Bullying, Peer Relationships
Disciplines:Onderwijs- en schoolpsychologie
Project type:PhD project