< Terug naar vorige pagina

Project

(R)evolutie in de marge: Strategieën voor het vertalen van superhelden-fictie door de jaren heen.

Dit doctoraat onderzoekt uitvoerig de strategieën die opgevolgd worden bij het vertalen van superheldenstrips uit het Engels naar het Nederlands, en hoe die door de jaren heen geëvolueerd zijn. Aan de hand van descriptief en historisch-analytisch corpusonderzoek, en met bijzondere focus op de verschillende strategieën die door verschillende uitgeverijen door de jaren heen gehandhaafd zijn, op de gelijkenis tussen die evolutie en de veranderende trends in het vertaalwezen in het algemeen, en op de toekomst van dit tot op heden onderbelichte genre in het literaire systeem van de doelcultuur, bekijkt dit onderzoek de geschiedenis van de vertaalde superheldenstrip vanuit drie invalshoeken: de stripvertaling als product, de stripvertaling als proces, en de functie van de stripvertaling op de Nederlandstalige markt.

Op productgericht vlak worden op macro-tekstueel niveau de strategieën van de doelteksten in het corpus bepaald en onderzocht middels een grondige vertaalanalyse op micro-tekstueel niveau van de vooraangenomen conventies die gevolgd worden om concrete vertaalproblemen op te lossen; in het bijzonder daar zij gelieerd zijn aan specifieke kenmerken van het medium, zoals multimodaliteit of constraint. Procesgericht onderzoek naar de vertalers en uitgeverijen die door de jaren heen initiatieven opgezet en uitgewerkt hebben om superheldenstrips op de Nederlandstalige markt te brengen, helpt vervolgens de shifts benoemd in het productgerichte onderdeel, te verklaren. Aan de hand van bestaande en nieuw afgelegde interviews met ervaringsdeskundigen wordt er gepolst naar hun habitus en hun ervaring van een evolutie binnen hun vak, met oog op het opstellen van een etnografie van de stripvertaler. Functiegericht onderzoek vervolledigt het beeld van de onderzochte vertaalgeschiedenis dan weer door de selectie en receptie van vertaalde superheldenstrips in het Nederlandse taalgebied door de jaren heen te analyseren, en te bespreken hoe die de door latere vertalingen gebruikte strategieën beïnvloed hebben.

Zo wordt duidelijk welke parameters en constraints, zowel intern als extern, de historische evolutie van de stripvertaling gestuurd hebben. Die evolutie wordt vervolgens verder beschouwd binnen het systeem van de literaire vertaling in zijn geheel, door de conclusies van dit onderzoek te vergelijken met onderzoek naar de vertaling van andere, vergelijkbare genres aan de rand van het literaire polysysteem. Bijzondere aandacht wordt daarbij weggelegd voor die kenmerken die speculatieve fictie onderscheiden van de literaire canon waartoe letter- en vertaalkundig onderzoek doorgaans beperkt blijft: het register, het gebruik van neologismen en karaktoniemen, en het daardoor groeiende belang van domesticerende vertaalstrategieën. Uiteindelijk wordt er zo een referentiekader gecreëerd voor het vertalen van superheldenstrips, met oog op het faciliteren van toekomstige initiatieven die hopen in te spelen op een groeiende markt — en in bredere zin een herevaluatie van het wetenschappelijke standpunt ten opzichte van superheldenstrips en andere vormen van speculatieve lectuur.

Datum:24 okt 2016 →  8 mei 2023
Trefwoorden:translation, comic books, popular culture, translation history, superheroes
Disciplines:Theorie en methodologie van de literatuurwetenschappen
Project type:PhD project