Gibran in/en het Libanese nationalisme: de canonisering van Gibran en de vertaalstromen van The Prophet

De Libanees-Amerikaanse dichter Khalil Gibran is de beroemdste Arabisch-Amerikaanse schrijver. Zijn magnum opus The Prophet wordt wereldwijd veel gelezen en is vertaald in meer dan 100 talen. De Libanezen beschouwen Gibran als een nationaal symbool, wiens naam synoniem is geworden met Libanon. Wanneer onderzoekers Gibrans opkomst en populariteit onder de loupe nemen, hechten zij meestal veel waarde aan het universele spiritualisme van zijn teksten, en beschrijven zij hoe dit kenmerk hem wereldwijd aanhang heeft verworven en een bron van inspiratie is geweest voor de tegencultuur van de jaren zestig. Ze gaan echter meestal niet in op hoe en waarom Gibran een prominente plaats kreeg als symbool van de Libanese natie, en onderzoeken al evenmin de implicaties van deze nationale betekenis voor de transnationale circulatie van zijn literatuur. In deze studie pleit ik voor een diepgaand verband tussen Libanees nationalisme en Gibrans canonisering, en stel dat deze laatste voortkwam uit de combinatie van het universalisme van zijn literatuur en het politieke engagement van zijn Libanese canoniseerders. Dit roept de volgende vraag op: hoe heeft de dynamiek van het Libanese nationalisme de canonisering van Gibran beïnvloed? Om zijn symbolische betekenis voor het Libanese nationalisme volledig te begrijpen, onderzoekt de studie individuele canoniseerders (academici, kunstenaars, critici, vertalers, literaire figuren, immigranten, etc.) en institutionele canoniseerders (culturele en academische instellingen) die betrokken waren bij de transnationale circulatie van Gibran's literatuur. Er wordt betoogd dat de geromantiseerde voorstellingen van Libanon in Gibrans vroege Arabische geschriften en het universele spiritualisme van zijn Engelstalige literatuur, in het bijzonder The Prophet, aantrekkelijk bleken voor Libanese nationalisten, zozeer zelfs dat zij zich ervoor inspanden om zijn werken te propageren en in te zetten voor de verspreiding van diverse narratieven van Libanees nationalisme, in het bijzonder Fenicisme, Maronitisme, Syrianisme, Arabisme en Mediterraans universalisme.

De opzet van deze dissertatie is tweeledig: een macro- en een microstudie. De macrostudie onderzoekt hoe Gibran's literatuur, in het bijzonder The Prophet, strategisch werd gebruikt door Libanese canoniseerders voor hun inspanningen om Libanon's imago en identiteit te promoten. De macro-studie verloopt op twee niveaus. Op het eerste niveau worden de strategieën onderzocht van drie Libanese instellingen - het Gibran National Committee, de Kahlil Gibran Chair for Values and Peace aan de University of Maryland en het Center for Lebanese Heritage aan de Lebanese American University - om de literatuur van Gibran te promoten als onderdeel van bredere inspanningen om de nationale trots te versterken en Libanon internationaal literair prestige te verlenen. Het macro-onderzoek omvat ook het onderzoeken van de nationalistische beweegredenen achter de productie van de vele bewerkingen van The Prophet in films, toneelstukken en liederen. Op het tweede niveau onderzoek ik hoe verschillende Libanese groepen samenkwamen rond het canoniseringsproject en Gibran zagen als een vaandeldrager voor Libanon's waarden, idealen en wereldbeeld. Meer specifiek onderzoek ik hoe de censuur van The Prophet in Egypte nationale en internationale canoniseringsprocessen op gang bracht om Gibran als een nationale figuur te verheerlijken, met de nodige aandacht voor de factoren die het boek in Egypte in omloop hielden. Daarna volgt een verkenning van de invloed van Libanese uitgevers in het modelleren van Gibran als een canonieke auteur en het in stand houden van de vertaalstromen van The Prophet in zowel Libanon als Egypte, met bijzondere nadruk op hun politieke engagementen. De microstudie onderzoekt vier Arabische vertalingen van The Prophet als plaatsen van canonisering en identiteitsonderhandeling. Deze vertalingen werden gemaakt door Anthony Bashir (Kahlil 1926), Mikhael Naimy (1956), Tharwat Okasha (1959) en Yusuf al-Khal (1967). De bevindingen van deze studie brengen de complexe relatie tussen Libanees nationalisme en de canonisering van Gibran aan het licht, en helpen tegelijk de dynamiek van de export van literatuur te belichten.