< Terug naar vorige pagina

Project

Heinrich Böll in de Lage Landen

Het onderzoeksproject wil de plaats van de Duitse auteur Heinrich Böll in het literaire polysysteem van Vlaanderen en Nederland in de naoorlogse periode in kaart brengen. Daarbij staan de vertalingen van zijn proza centraal. De plaats van Heinrich Böll (1917-1985) in de literatuurgeschiedenis is ook vandaag nog onomstreden, maar zijn werk geldt sinds het einde van de Koude Oorlog, de eenmaking van Duitsland en mogelijk ook door het tanende prestige van literatoren, als enigszins achterhaald. In de jaren ‘50 en ‘60 daarentegen was hij de meest gelezen auteur van de jongste generatie en werd hij – op grond van inhoudelijke veeleer dan formele kenmerken – zelfs als vernieuwer van de Duitse literatuur gezien. Hij was ook een centrale figuur binnen de Gruppe 47, een losse vereniging van jonge auteurs met als belangrijkste bindmiddel de wil om een nieuw begin te maken na de ondergang van de nationaalsocialistische dictatuur en de daarbij horende corruptie van de Duitse taal.  Intellectuelen zoals Böll werden als morele autoriteit, of als luis in de pels beschouwd.

Aan een geschiedenis van het literaire en intellectuele klimaat in de tweede helft van de twintigste eeuw, zowel in België als in Duitsland, kan een beter beeld van de receptie van Bölls werk een interessante bijdrage leveren. Daarnaast vormt het hier geschetste project echter ook een generaliseerbare case study over de manier waarop vreemde literatuur in een polysysteem opgenomen en verwerkt wordt. De bedoeling is om de Nederlandse vertalingen van Bölls werk te verzamelen en analyseren; de analyse van de doelteksten kan interessante verschuivingen ten aanzien van de brontekst aan het licht brengen. Een tweede stap bestaat erin de betreffende vertalingen en bewerkingen in hun context te plaatsen, en met name de ideologische of poëticale achtergrond van de betrokken verta(a)l(st)ers en uitgeverijen te beschrijven. In een derde fase zou de receptie in de doelcultuur geanalyseerd worden: recensies in (al dan niet gespecialiseerde) dag- en weekbladen, maar ook vermeldingen in handboeken voor het onderwijs of bewerkingen van vertalingen voor andere media. Een vergelijking van de Vlaamse en Nederlandse receptie is een verdere stap, en ten slotte dienen ook contrasten en overeenkomsten met de (West-) Duitse receptie nader onderzocht te worden.

Datum:4 okt 2019 →  4 okt 2023
Trefwoorden:Reception, Translation, Heinrich Böll, socio-cultural identity
Disciplines:Literaire vertaling, Vergelijkende talenstudies, Poëzie, Moderne literatuur
Project type:PhD project