Ecotoxicologisch verantwoord verwijderen van gewasbeschermingsmiddelen uit water van de groenten- en aardappelverwerkende industrie

De steeds grotere waterstress, en bijhorende stijgende waterprijzen, benadrukken de nood aan verhoogd hergebruik van proces- of afvalwater tijdens de verwerking van groenten en aardappelen. Dit is niet geheel zonder risico. Bij hergebruik kunnen bestrijdingsmiddelen, de zogenaamde gewasbeschermingsmiddelen (GBM), namelijk accumuleren in het proceswater waardoor kruiscontaminatie naar bv. andere of hetzelfde type gewassen kan optreden. Het WaMIP-project onderzocht o.a. het proces- en afvalwater (voor, tijdens en na conventionele waterbehandeling) dat met groenten en aardappelen in contact komt. De eerste resultaten tonen aan dat GBM onvoldoende uit het behandeld water worden verwijderd door de huidige (conventionele) waterzuiveringsinstallaties. Dit resulteert in volgende potentiële problemen:
(i) Probleem bij lozing, gezien meerdere overschrijdingen opgemerkt worden (cfr. VLAREM II) met mogelijks negatieve effecten op aquatische ecosystemen en extra heffingen en boetes voor de ondernemingen tot gevolg;
(ii) Probleem bij hergebruik, tijdens het verwerkingsproces wordt niet voldaan aan de regelgeving omschreven in KB 14/01/2002 en EU regelgeving 98/83/EC. Dit leidt tot een mogelijke overdracht van GBM naar de gewassen vanuit het proceswater. Hierbij kunnen onverwachte niet onbelangrijke hoeveelheden GBM op de gewassen terugkomen.
Het gebruik van een ozon gebaseerde behandeling, al dan niet gecombineerd met actieve kool, heeft reeds aangetoond gelijkaardige componenten (bv. farmaceutische restproducten en/of pesticiden) efficiënt te verwijderen uit bv. conventioneel gezuiverd huishoudelijk afvalwater. Echter zijn er nog heel wat onbekenden vooraleer een succesvolle toepassing gegarandeerd kan worden. De doelcomponenten (GBM) zijn immers maar een beperkt onderdeel van de ganse watermatrix. Specifiek voor de groenten- en aardappelverwerkende sector bestaat echter onvoldoende kennis over (i) de implementatie (efficiëntie) en (ii) de invloed op de ganse water matrix (o.a. organische materie) van de vooropgestelde proceswaters.
De vooropgestelde ozon gebaseerde waterbehandeling, al dan niet gecombineerd met actieve kool, kan na de huidige gebruikelijke afvalwaterzuiveringsinstallatie geschakeld worden. Deze combinatie dient te resulteren in (i) een gezuiverd afvalwater dat voldoet aan de vooropgestelde lozingsvoorwaarden en minder milieubelastend is vanuit ecotoxicologisch perspectief, en (ii) een fysicochemisch (GBM onder de drinkwaternorm) en microbieel veilig (herbruikbaar) proceswater. Beide doelen dienen bereikt te worden op een kostenefficiënte manier. Er zal ook worden nagegaan hoe dit kan ingepast worden in het HACCP-plan en autocontrolesysteem van de respectievelijke bedrijven.
Volgende concrete doelen werden geformuleerd: (i) inzicht in de huidige waterkarakteristieken verwerven inzake variabiliteit, zowel in tijd als over de ondernemingen heen, en de impact daarvan op de vooropgestelde behandelingstechniek(en), (ii) het identificeren van het risico van waterkarakteristieken door de vorming van transformatie- en/of bijproducten van GBM, (iii) het nagaan van mogelijke online opvolgbare parameters voor de monitoring en sturing van de verwijdering van GBM, (iv) het bekomen van een richtlijn op basis van een geoptimaliseerde en gevalideerde behandelingsstrategie, voor zowel het correct en ecotoxicologisch verantwoord lozen van gezuiverd afvalwater als het hergebruiken van gezuiverd afvalwater als proceswater ‘fit-for-purpose’.
Dit project is gefocust op water komende uit de groenten- en aardappelverwerkende sector. Dit in het bijzonder voor de industrietak m.b.t. diepgevroren producten maar ook onder meer versnijderijen (4de gamma) zullen de resultaten kunnen gebruiken, net als andere voedingssectoren (bv. vleessector) die mogelijks met dezelfde of vergelijkbare problemen kampen.