Kwaliteitsvolle interacties. Het optimaliseren van de interacties tussen zorgverleners en zorggebruikers in dag- of residentiële voorzieningen voor personen met een ernstig of diep verstandelijke beperking.

Het belang van sociale interacties kan niet worden onderschat. Dit geldt evenzeer voor personen met ernstig of diep verstandelijke beperking die een dagcentrum bezoeken of in een residentiële leefgroep wonen. De zorgverleners die hen ondersteunen zijn een belangrijke, dagelijkse bron van hun sociale contacten. Echter, omwille van de vaak idiosyncratische communicatiestijl van de zorggebruikers en de zware werkdruk van de zorgverleners, om er twee te noemen, zijn er verschillende uitdagingen te ontwaren die een risico inhouden op interacties van mindere kwaliteit. Dit duidt op het ongelooflijk waardevolle, maar ook kwetsbare karakter van kwaliteitsvolle interactie.
Dit doctoraatsproject is opgebouwd rond de centrale onderzoeksvraag 'Wat zijn mogelijke pistes om de kwaliteit van de interacties tussen zorgverleners en zorggebruikers met een ernstig of diep verstandelijke beperking, in dagcentra of residentiële voorzieningen, te verbeteren?'. Deze vraag wordt geoperationaliseerd in vijf studies verdeeld over twee delen (1) 'Kwaliteitsvolle interactie, wat houdt het in?' en (2) 'Kwaliteitsvolle interactie, hoe kan het verbeterd worden?'. Met betrekking tot de eerste vraag, vond er een dagboekstudie plaats (Studie 1a) om beter te begrijpen wat kwaliteitsvolle interactie in de praktijk betekent, doorheen het perspectief van de zorgverlener. Met behulp van thematische analyse, kwamen er thema's naar voren in de categorieën gedrag, gedachten en emoties, en werden er indicatoren voor interactiekwaliteit ontwaard. De resultaten van deze studie liggen aan de basis van een vervolgstudie (Studie 1b). In deze mixed method studie zal het voorkomen van thema's statistisch worden geanalyseerd op een intra- en interpersoonlijk niveau. De resulterende patronen zullen uitgediept worden aan de hand van een narratieve synthese van dagboekaantekeningen. Op deze manier worden de ervaringen van directe hulpverleners met meer diepgang in beeld gebracht. Studie 2 beschrijft de ontwikkeling van een zelfrapportagevragenlijst, de Screener Questionnaire for Interaction Quality (SQuIQ). De vragenlijst peilt naar aspecten die indicatief zijn voor de kwaliteit van de interactie (bijvoorbeeld de mogelijkheden van de zorgverlener om gevoelig te zijn voor de signalen van de zorggebruiker). De vragenlijst is opgesteld op basis van de resultaten van Studie 1a en de relevante literatuur. Deze vragenlijst kan een leemte opvullen voor zorgverleners die de balans willen opmaken van hoe hun interacties verlopen, en kan op die manier kansen bieden voor kritische reflectie en verbetering, en dienen als uitkomstvragenlijst in verdere studies. Studie 3 wil met behulp van een statistisch model de interactiekwaliteit voorspellen. Daartoe wordt de ontwikkelde vragenlijst gebruikt en worden vragenlijsten opgenomen die peilen naar determinanten op intrapersoonlijk en omgevingsniveau. Ten slotte zal, voortbouwend op de kennis uit de eerdere studies, een interventie ontwikkeld, geïmplementeerd en geëvalueerd worden die tot doel heeft de kwaliteit van de interacties tussen directe hulpverleners en hun cliënten te verhogen (Studie 4).
Samengevat wil het doctoraatsproject bijdragen tot de kennis over wat interacties tussen zorgverleners en zorggebruikers kwaliteitsvol maakt, en een interventieprogramma opbouwen gericht op de indicatoren van interactiekwaliteit. Door de focus op het verhogen van de kwaliteit van de interacties, heeft het project tot doel om bij te dragen aan de jobtevredenheid van de zorgverleners, de kwaliteit van de zorgverlening en de levenskwaliteit van de zorggebruikers.