De standaard smeden: taalnormen en taalgebruik in het Vroeg- en Laatnieuwnederlands (1550-1850) (FWOAL959)

Hoewel implementatie en acceptatie van taalnormen vaak als cruciale stappen in het standaardisatieproces gelden, toont recent empirisch onderzoek in diverse Europese talen aan dat de relatie tussen normen en gebruik niet vanzelfsprekend is. Of en in welke mate normen uit grammatica’s het eigenlijke taalgebruik beïnvloeden, hangt immers af van heel wat factoren, maar een overkoepelende empirische analyse van dit probleem in de geschiedenis van het Nederlands ontbreekt tot op heden. Dit project tracht precies de relatie tussen normen en taalgebruik na te gaan met systematische analyses van taalveranderingspatronen in een multi-genre corpus van de 16de tot de 19de eeuw. In een eerste deelstudie onderzoeken we 10-12 linguïstische variabelen die in deze periode standaardisatie ondergingen, en stellen we een geïntegreerde analyse voor van normen, taalgebruik en de diverse factoren die normatief succes kunnen beïnvloeden. In een tweede deelstudie verkennen we hoe normatieve werken ons een inkijk geven in taalvariatie: het verwerpen van ‘foutieve’ vormen in grammatica’s kan ons bijvoorbeeld helpen om nieuwe vormen in kaart te brengen en te dateren, maar kan ons ook inzicht geven in linguïstische en sociale imbedding (incl. stigma) van taalvariatie. De combinatie van beide deelstudies biedt ons een brede blik op de
standaardisatiegeschiedenis van het Nederlands, en zal ons toelaten om de effectiviteit van standaardisatie en de implementatie van normen van bovenaf te (her)evalueren.

Trefwoorden:historical sociolinguistics, Dutch language history, norms and usage

Disciplines:Dialectologie, Linguïstiek niet elders geclassificeerd, Geschiedenis en historiografie van de linguïstiek, Sociolinguïstiek