Gezond en actief ouder worden: de effecten van een cognitief verrijkte wandelinterventie op het cognitief functioneren van ouderen en de rol van verwachtingen ten aanzien van het verouderen in gezondheidsgedragingen

Dit doctoraatsproject zal bijdragen tot een beter begrip van gezond en actief ouder worden, des te belangrijker gezien het toenemend aantal oudere volwassenen in de bevolking. Dementie treft momenteel namelijk meer dan 47 miljoen mensen wereldwijd, en dit cijfer zal naar verwachting verdrievoudigen tegen 2050. Daarnaast is dementie een van de meest kostelijke aandoeningen in België.

Er is wetenschappelijk bewijs dat aantoont dat de cognitieve stoornissen die gepaard gaan met de ontwikkeling van dementie verminderd of zelfs teruggedraaid kunnen worden door het stimuleren van de plasticiteit van de hersenen. Recent onderzoek heeft aangetoond dat het combineren van fysieke activiteit met het uitvoeren van cognitief uitdagende taken een zeer doeltreffende manier is om deze plasticiteit van de hersenen, die mensen in staat kan stellen hun cognitieve functies te verbeteren, te stimuleren. Tot nu toe is dit bewijs echter voornamelijk gebaseerd op studies in gecontroleerde laboratoriumomstandigheden. In dit project zullen we deze bevindingen uit gecontroleerde settings vertalen naar een real-life, goedkope interventie die gemakkelijk toegankelijk is en aangepast is aan de noden van de ouder wordende bevolking, en zullen we de effectiviteit van deze nieuwe interventie evalueren.

In dit onderzoeksproject zullen we een pilootstudie uitvoeren om inzicht te verwerven in de haalbaarheid van het cognitief verrijkt wandelprogramma (ook "Denkwandelingen" genoemd) voor oudere volwassenen en voor de coaches die de wandelingen begeleiden. Dit programma werd ontwikkeld door onze onderzoeksgroep in samenwerking met ouderen, gezondheidswerkers en wetenschappers. In mijn doctoraat zullen we de interventie finaliseren gebaseerd op de resultaten van de mixed-method pilootstudie. Vervolgens zullen we de toegevoegde waarde onderzoeken van het verrijken van fysieke activiteit met cognitieve taken voor het verbeteren van de cognitie van oudere volwassenen in een negen maand durende gerandomiseerde gecontroleerde studie (RCT). We zullen ook de lange termijn effecten nagaan met een follow-up studie, zes maanden na de interventie.

Een nadeel van (real-life) interventiestudies is echter dat alleen de mensen die deelnemen de voordelen kunnen ervaren. Bovendien beslissen mensen ook zelf of ze al dan niet bepaalde gezonde gedragingen, zoals fysieke activiteit, stellen. Zo voldoet wereldwijd slechts 27,5% van de volwassenen aan de minimale door de WHO aanbevolen hoeveelheid gezondheidsbevorderende fysieke activiteit, ondanks de bewezen voordelen voor de cognitieve, fysieke en mentale gezondheid. Daarnaast is het geweten dat de prevalentie van onvoldoende fysieke activiteit (d.w.z. niet voldoen aan fysieke activiteit-richtlijnen) toeneemt met de leeftijd.

Een belangrijke factor die van invloed kan zijn op het al dan niet participeren in gezondheidsbevorderend gedrag van ouderen, zijn hun 'verwachtingen ten aanzien van veroudering', de overtuigingen die mensen hebben over hoe hun lichamelijke en cognitieve gezondheid zal bewaard blijven tijdens het verouderen. Onderzoek heeft aangetoond dat lage verwachtingen t.a.v. veroudering samenhangen met een slechtere algemene, fysieke, mentale en cognitieve gezondheid en het verminderd stellen van gezondheidsbevorderend gedrag. Bovendien hebben onderzoekers geopperd dat er een tweerichtingsrelatie bestaan tussen verwachtingen t.a.v. veroudering en de gezondheid. In dit project zullen we dit onderwerp aansnijden met een geactualiseerde synthese van bestaand onderzoek naar verwachtingen t.a.v. veroudering en de relatie met gezondheidsgedragingen bij oudere volwassenen. Verder zullen we verwachtingen t.a.v. veroudering opnemen als een secundaire uitkomstmaat in de RCT rond het cognitief verrijkte wandelprogramma. Op deze manier beogen we een beter inzicht te krijgen in de invloed van een fysieke activiteitsinterventie en een gecombineerde (gericht op fysieke én cognitieve activiteit) interventie op de verwachtingen t.a.v. veroudering van oudere volwassenen.