Voorbij aan het Uiterlijk: Een integratief en longitudinaal perspectief op identiteit en het lichaam bij adolescenten en jongvolwassenen

"Dit lichaam bén ik." Eerder onderzoek heeft reeds gewezen op het complexe samenspel tussen iemands lichaam en identiteit (Kling et al., 2018). Erikson merkte op dat een van de belangrijkste bijkomstigheden van het bereiken van een optimale identiteit het thuis voelen in je eigen lichaam is (Erikson, 1968). Aangezien zowel identiteitsontwikkeling als lichaamsbeeld op de voorgrond treden tijdens de adolescentie, beschouwen voornamelijk jongeren hun lichaam vaak als hun belangrijkste "identiteitsproject". Adolescenten ondergaan een reeks fysieke veranderingen op een moment waarop sociale acceptatie cruciaal wordt voor hun zelfwaardering (Wertheim & Paxton, 2012), wat kan leiden tot een verhoogde focus op het lichaam en uiterlijk. Tegelijkertijd worden adolescenten voortdurend blootgesteld aan maatschappelijke verwachtingen omtrent schoonheidsidealen, wat hen kwetsbaar maakt voor het internaliseren van deze schoonheidsidealen als een manier om hun identiteit uit te drukken (Nelson et al., 2018). Omdat velen deze idealen niet kunnen waarmaken, leidt deze verhoogde focus op het lichaam vaak tot lichaamsontevredenheid (Cash & Smolak, 2011). Aangezien lichaamsontevredenheid een belangrijke risicofactor is voor verscheidene gezondheidsproblemen, zoals eetstoornissymptomen (Palmeroni et al., 2020) of depressie (Bornioli et al., 2021), is onderzoek naar de link tussen identiteit en het lichaam cruciaal. Echter, onderzoek naar persoonlijke identiteit en het lichaam heeft zich voornamelijk los van elkaar ontwikkeld, met een gebrek aan interdisciplinair werk (Nelson et al., 2018). Bovendien heeft eerder onderzoek zich voornamelijk gericht op (negatief) lichaamsbeeld, waardoor onderzoekers momenteel pleiten voor de integratie van adaptieve lichaam gerelateerde processen in dit onderzoeksveld, zoals positief lichaamsbeeld en embodiment (Piran, 2016; Tylka, 2012).

Met als doel het begrip van de wisselwerking tussen identiteit en het lichaam bij adolescenten en jongvolwassenen te verdiepen, onderzoekt dit project deze relatie vanuit een holistisch perspectief. Dit onderzoek focust op zowel positief lichaamsbeeld als embodiment (de complexe ervaring van het bewonen van het lichaam voorbij het uiterlijk), benadert identiteit vanuit meerdere perspectieven (identiteitssynthese versus -verwarring, identiteitsdimensies en -statussen), en richt zich niet alleen op vrouwen (zoals gebruikelijk in onderzoek), maar ook op mannen. Het huidige project omvat drie hoofddoelstellingen, waarbij voornamelijk gebruik wordt gemaakt van longitudinale data om de wisselwerking tussen identiteit en het lichaam vanuit een ontwikkelingsperspectief te onderzoeken. Daarnaast integreren we expertise uit de ontwikkelingspsychologie en sociaal-culturele theorievorming. (1) Het eerste doel richt zich op de gelijktijdige ontwikkeling van identiteit en embodiment doorheen de tijd. (2) Het tweede doel beoogt dit samenspel te verbinden met lichaam gerelateerde symptomen/gedragingen, met de focus op richting van verband, co-ontwikkeling en mogelijke moderatie/mediatie-mechanismen. (3) Het derde doel benadert de interactie tussen identiteit en het lichaam vanuit een contextueel perspectief, met focus op de micro-context (bijv. kritische eetcommunicatie door ouders). Huidige bevindingen kunnen waardevolle inzichten bieden voor toekomstig onderzoek en preventie- en interventieprogramma's.