Risicostratificatie en individualisering van zorg voor patienten met klinisch significante portale hypertensie (CSPH)

Risicostratificatie en individualisering van zorg voor patiënten met klinisch significante portale hypertensie (CSPH) PhD kandidaat: Emma Vanderschueren, MD PhD promotor: Wim Laleman, MD PhD, CHROMETA Levercirrose is het uiteindelijke en onvermijdbare gevolg van elke lang bestaande actieve chronische leverziekte, zoals hepatitis B, hepatitis C, (niet) alcoholische leververvetting,... Wanneer de onderliggende leverziekte onbehandeld blijft zal (asymptomatische) gecompenseerde cirrose uiteindelijk ontaarden in een gedecompenseerde toestand. Patiënten met gedecompenseerde cirrose ontwikkelen ascites, slokdarmvarices (met/zonder bloeding), geelzucht, recidiverende infecties en/of hepatische encefalopathie, en hebben een hoog risico op mortaliteit. Een van de belangrijkste drijfveren in de transitie naar decompensatie is portale hypertensie. Van zodra symptomen van decompensatie optreden spreken we van ‘klinisch significante portale hypertensie’ (CSPH). Portale drukken worden gewoonlijk invasief gemeten via katheterisatie van de leverader. Na aanprikken van de vena jugularis, wordt een katheter opgeschoven tot in de rechter vena hepatica om de ‘hepatische veneuze drukgradiënt’ (HVPG) te meten. De HVPG wordt berekend door de vrije druk in de rechter vena hepatica af te trekken van de wigdruk in de sinusoïden na opblazen van een ballon. Portale hypertensie wordt gedefinieerd als een HPVG >5mmHg, we spreken van CSPH bij een HPVG van >10mmHg. Hogere drukken correleren met een hoger risico op het ontstaan van decompensatie. Toename van portale hypertensie is een belangrijk mechanisme in cirrogenese en de progressie naar (uitbreidende) decompensatie. Nochtans is het meten van portale drukken via transjugulaire leverader katheterisatie, wat beschouwd wordt als de gouden standaard, invasief en gelimiteerd tot specifiek toegewijde leverklinieken. Daarom wordt de HVPG-methode slechts zeldzaam gemeten in de klinische praktijk. Bijgevolg wordt de behandeling van portale hypertensie (bv. niet-selectieve beta-blocker) vaak empirisch gestart als de portale drukken reeds symptomen en dus decompensatie veroorzaakt hebben. Bovendien wordt het effect van de behandeling zelden gemonitord door het herhaaldelijk meten van de HVPG. Recent onderzoek heeft zich meer gefocust op de ontwikkeling van minder invasieve/niet-invasieve en breder toepasbare methoden om portale hypertensie te beoordelen en/of om het risico op decompensatie te voorspellen (bv. risico op varicesbloeding). Biochemische waarden, serum fibrose merkers, genetische polymorfismen, lever en milt stijfheid, en verschillende beeldvormingstechnieken werden geëvalueerd. Een eerste aanzet werd gemaakt in de zoektocht naar een (niet-invasieve) methode die de standaard HVPG meting kon vervangen. Desondanks blijven verschillende vragen nog onbeantwoord. In dit doctoraatsproject willen wij nieuwe methoden exploreren, en bestaande scoresystemen valideren of optimaliseren gebruik makend van bestaande grote klinische databasen, alsook zoeken naar nieuwe niet-invasieve of minder invasieve manieren om de portale druk te kwantificeren door middel van lever-milt stijfheid en endoscopie/endoscopische echografie. Eens gevalideerd zouden deze instrumenten geïmplementeerd kunnen worden in de risicostratificatie en individualisering van zorg voor patiënten met klinisch significante portale hypertensie.