De verstrengeling van feedbackgeletterdheid en reflectie: Een longitudinale studie bij ingenieursstudenten

Feedback, een concept dat zijn oorsprong vindt binnen engineering, is geëvolueerd tot een essentieel onderdeel van het leerproces. Het wordt vaak gezien als informatie die een persoon terugkoppelt over het effect van iemands gedrag of prestaties. Er is echter een groeiende consensus dat deze opvatting moet veranderen. Feedback zou niet alleen eenrichtingsverkeer van informatie van leraren naar studenten moeten zijn, maar iets dat verder gaat dan dat. Feedback zou een leergericht proces moeten zijn dat studenten aanspoort om actief te werken met verschillende soorten van informatie. Studenten zouden hierbij aangemoedigd moeten worden om deze informatie zelf te interpreteren en toe te passen om hun toekomstige werk en leerstrategieën te verbeteren. In dit proces wordt van studenten dan ook verwacht dat ze actief feedback zoeken, bespreken, verwerken, hun eigen oordeel over het niveau van kwaliteit vellen en hier vervolgens passende acties aan koppelen. Bijgevolg verschuift de rol van de leraar van voornamelijk feedback geven naar het ontwerpen van leeromgevingen die actieve betrokkenheid van studenten bij feedbackprocessen bevorderen. Deze evoluerende opvattingen over feedback worden vaak omschreven via het concept feedbackgeletterdheid. Deze term verwijst hierbij naar een aantal vaardigheden die studenten moeten ontwikkelen om hun potentieel in deze nieuwe leergerichte feedbackprocessen te maximaliseren. Het omvat het geheel van inzichten, vaardigheden en strategieën, nodig om informatie te begrijpen en aan te wenden om hun werk en leerstrategieën te verbeteren.
Dit doctoraatsonderzoek had als doel om het relatief nieuwe concept van feedbackgeletterdheid onder ingenieursstudenten te verkennen en het empirische onderzoek naar feedbackgeletterdheid uit te breiden. Een eerste focus van dit proefschrift lag op onderzoek naar de ontwikkeling van feedbackgeletterdheid. Het doctoraatsonderzoek was een van de eerste longitudinale studies naar feedbackgeletterdheid, waarbij de ontwikkeling ervan werd gevolgd vanaf het moment dat studenten starten aan de universiteit en gedurende hun driejarige bachelorprogramma. Aangezien feedbackgeletterdheid een relatief nieuw concept is, werden verschillende methoden gebruikt en gecombineerd om inzicht te geven in de ontwikkeling ervan. Deze methoden omvatten kwantitatieve benaderingen, zoals het gebruik van een bevraging aangepast uit een professionele context en de verkenning van een nieuwe bevraging specifiek gericht op het concept feedbackgeletterdheid, en kwalitatieve benaderingen, zoals reflectieverslagen, focusgroepen-gesprekken en interviews. De gecombineerde bevindingen van dit doctoraatsonderzoek ondersteunen niet alleen het waarnemen van een positieve evolutie in de feedbackgeletterdheid van studenten gedurende hun bachelorprogramma, maar bieden ook waardevolle inzichten voor toekomstig onderzoek naar hoe feedbackgeletterdheid kan worden bestudeerd.
Een tweede doel van dit doctoraatsonderzoek was om inzicht te krijgen in hoe feedbackervaringen de feedbackgeletterdheid beïnvloeden en om te begrijpen wat studenten momenteel als zijnde feedback beschouwen. Deze inzichten leidden tot het formuleren van aanbevelingen voor ingenieursopleidingen, gericht op het verbeteren van de huidige onderwijspraktijken. Meer specifiek omvatten deze aanbevelingen het expliciet maken van feedbackprocessen voor studenten, het stimuleren van het gebruik van peer feedback, en het motiveren van reflectie.
Een derde focus van dit doctoraatsonderzoek was om de relatie tussen feedbackgeletterdheid en reflectie te onderzoeken. Hoewel het vaak wordt geopperd dat reflectie de ontwikkeling van feedbackgeletterdheid positief zou moeten beïnvloeden, is dit doorgaans beperkt empirisch onderbouwd. Het uitgebreide gebruik van reflectieverslagen gedurende dit doctoraatsonderzoek ondersteunt de aanname van een positieve invloed van reflectie, waarbij studenten die een hoger niveau van reflectie tonen meer gevorderde kenmerken van feedbackgeletterdheid demonstreren.
Samengevat biedt dit doctoraatsonderzoek een uitgebreid overzicht van feedbackgeletterdheid en de ontwikkeling ervan, terwijl het aanzienlijke bijdragen heeft geleverd aan het bestaande feedbackonderzoek en aanbevelingen voor onderwijs heeft geformuleerd.