Multum in Parvo: De ideologische herwaardering van het gotische symbool in de West-Europese kunst (1750-1945)

Karakteristiek aan laat-gotische kunst zijn complexe symbolen en uitvoerige detaillering. Geschilderde symbolen overstijgen in hun detailweergave de mogelijkheden van de natuurlijke menselijke waarneming en drukken in hun simpele, aardse vorm op een fluïde manier transcendente ideeën uit. Gotische kathedralen overweldigen door een veelheid aan intermediale details en laatmiddeleeuwse poëzie weeft een net van mystieke woordsymbolen door het bezingen van de dingen des levens. Het gotische symbool doelt erop een meditatieve staat op te roepen door de abstrahering en compressie van het transcendente in een eenvoudige vorm. Deze abstrahering brengt het transcendente naar het alledaagse, het hemelse naar het menselijke en het onvatbare naar het intieme tastbare. Het gotische symbool vormt het archetype van zowel het hemelse als het aardse en omvat beide uitersten in een alledaagse beeldende of literaire taal die een directe poort naar een hogere werkelijkheid vormt. De Latijnse uitdrukking 'multum in parvo, of 'veel in weinig', vat de aard van deze iconologisch gecomprimeerde gotische semiotiek samen. Aan het einde van de Middeleeuwen lijkt het multum in parvo-symbool aan gangbaarheid te verliezen en wordt de klassieke allegorie, die zich beroept op communicatieve verwijzing door middel van attributen en niet op een meditatieve abstrahering, de meest dominante symboolconstructie binnen de West-Europese kunst. Dit onderzoek baseert zich op de hypothese dat het multum in parvo-symbool opnieuw de bovenhand neemt met de opkomst van de Romantiek in het midden van de 18e eeuw, toen het verlangen naar een geïndividualiseerde transcendentie de Romantici ertoe aanzette een oude symbolische taal te gebruiken om een nieuw gevonden spiritualiteit uit te drukken. De werkelijke reikwijdte van deze hernieuwde waardering van de middeleeuwse symbolische constructie kan niet worden gemeten door het onderzoeken van formele artistieke kenmerken, zoals de paralellen tussen de Gothic Revival en de neogotiek en het middeleeuwse gotische, aangezien dit alle ideeën, kunstwerken en concepten uitsluit die niet formeel verbonden zijn met de gotiek maar toch in hun iconologische of ideologische constructie gebruik maken van het multum in parvo-symbool. Door het analyseren van het Nachleben van het onderliggende artistieke motief dat de aard van het gotische symbool bepaalt, kan de werkelijke impact van het multum in parvo-symbool echter wel worden gemeten. Deze onderzoeksmethode houdt zich daarbij niet strikt aan de afbakeningen tussen stilistische periodes. Op deze manier kunnen zowel de gotische kunst als de herwaardering van de gotische kunst in de laat-moderne tijd in een breed historisch, sociaal, filosofisch en cultureel kader worden geplaatst dat niet wordt opgedeeld door historische grenzen, maar gedicteerd wordt door de ideologische stroom van de kunst zelf. Dit onderzoek zal de ideologie van het multum in parvo-symbool analyseren en het gebruik en de waardering ervan door de West-Europese kunstgeschiedenis traceren. Het multum in parvo als symboolconstructie drukt zich daarbij op een mediumoverschrijdende manier uit als een onderliggend artistiek oermotief. In het kader van het waarborgen van focus, diepgang en kwaliteit houdt deze studie het einde van de Tweede Wereldoorlog als een temporele grens aan. Door de Tweede Wereldoorlog werd het nationalisme dat het nieuwe kunstdoel van de lange negentiende eeuw en de visie op het concept van de natie als entiteit dreef, zo abrupt en bepalend getransformeerd dat het gebruik van multum in parvo geïnspireerd op het gotische symbool de lading van het West-Europese Kunstwollen niet langer dekte. Deze studie zal, aan de hand van het concept 'multum in parvo', het ideologische Nachleben of naleven van een onderliggend artistiek fenomeen analyseren om zo een nieuw licht te werpen op de sociale, esthetische en filosofische uitdrukkingen van de herwaardering van deze semiotiek in West-Europa van 1750 tot 1945. Door de artistieke ideologie van het multum in parvo in haar kern te onderzoeken, wil deze studie het bestaan onthullen van een intermediale, transhistorische Seelenverwandschaft of zielsverwantschap tussen de gotische en de laat-moderne West-Europese kunst, die niet gebaseerd is op louter formele gelijkenissen, maar op een parallelle symboolconstructie.