DE ARCHITECT 2.0: uitdagingen betreffende het auteursrecht van de architect in de context van Open Grootstedelijk Ontwerp

Volgens recent onderzoek sluit de Belgische Architectenwet (1939) niet langer aan bij de concrete professionele realiteit van de architect (Uytterhoeven 2016). Het onderzoek hierover vertoont echter nog een belangrijk hiaat. Dit hiaat heeft betrekking op de wijze waarop de grootstad van de toekomst momenteel evolueert. De stedenbouwkundige literatuur beschrijft de nood aan steden die bestand zijn tegen complexe uitdagingen, zogenaamde 'wicked problems', zoals mobiliteit, duurzaamheid, huisvesting en het behoud van cultureel erfgoed. Uit de literatuur en de praktijk blijkt dat dergelijke problemen enkel goed aangepakt kunnen worden op basis van interdisciplinaire samenwerking tussen diverse experten en met medewerking van alle relevante stakeholders - o.a. architecten, ingenieurs, planners, projectontwikkelaars, wetenschappers, beleidsmakers en burgers (Aravena, 2015; Ratti and Claudel 2015). In ons onderzoek gebruiken we de term "Open Grootstedelijk Ontwerp" (OGO) om dit type samenwerking aan te duiden. De toepassing van OGO in stadsontwikkeling heeft ook bepaalde implicaties voor de auteursrechten van de architect en in het bijzonder voor de morele rechten. Zo kan men zich afvragen of een architect op basis van die rechten kan claimen dat niets mag worden gewijzigd aan zijn ontwerp zelfs indien een dergelijke uitoefening van zijn rechten nadelig zou kunnen zijn in het licht van bepaalde maatschappelijke belangen, bijvoorbeeld een gebouw dat aangepast wordt met het oog op duurzaamheid. Er is nog geen onderzoek uitgevoerd naar deze problematiek. Het onderzoeksteam 'Metropolitan Legal Lab' (MLL) - een informeel interdisciplinair samenwerkingsverband dat door de promotor en co-promotor van deze onderzoeksaanvraag is opgericht - heeft als doel deze leemte op te vullen door middel van een rechtsvergelijkend onderzoek naar de implicaties voor de nieuwe professionele realiteit van de architect op het terrein van zijn morele rechten in het kader van OGO. Deze aanvraag heeft als doel voorbereidend onderzoek uit te voeren op basis van systematisch literatuuronderzoek, een aantal interviews en een rechtsvergelijkende analyse met het oog op een onderzoeksaanvraag voor externe financiering. Op een recent door MLL georganiseerde 'Research Workshop', met internationale en nationale academici en werkveldexperten, gefinancierd door STIMPRO2015, werd het belang van deze ontwikkelingen en deze nieuwe juridische onderzoekslijn inzake stadsontwikkeling unaniem bevestigd.

Trefwoorden:INTELLECTUEEL EIGENDOMSRECHT, ARCHITECTUUR, GEÏNTEGREERD STEDELIJKE BELEID

Disciplines:Stedelijk en regionaal ontwerp, ontwikkeling en planning, Rechten