Het betrekken van personen met dementie in het ontwerpproces

Het betrekken van mensen met dementie bij een onderzoeks- en ontwerpproces is geen eenvoudige zaak. Wanneer je rond betrokkenheid in ontwerp werkt, kom je al snel terecht bij participatory design (participatief ontwerp). Echter, de methoden, hulpmiddelen en technieken die in veel bestaande participatieve ontwerpprojecten worden gebruikt zijn complex om in te zetten wanneer je mensen met dementie wenst te betrekken in het ontwerpproces gezien zij met een aantal cognitieve en fysieke moeilijkheden kampen. Dit doctoraatsonderzoek is gebaseerd op inzichten uit een reeks workshops en 3 projecten met mensen met dementie en hun netwerk en begint met het streven naar een specifieke methode voor betrokkenheid: kan een reeks hulpmiddelen en technieken worden geproduceerd die ontwerpers ondersteunen om mensen met dementie te betrekken in het ontwerpproces? Het eerste hoofdstuk van dit doctoraatsonderzoek presenteert een reeks richtlijnen op basis van participatieve projecten waarbij mensen met dementie, maar ook met afasie, geheugenverlies (twee symptomen die vaak voorkomen bij dementie) en ouderen betrokken zijn. Het einde van het eerste hoofdstuk verwijst echter al naar het feit dat zo’n reeks richtlijnen nooit een passe-partout kan zijn voor elke persoon met dementie. Inderdaad, een van de belangrijkste conclusies van hoofdstuk 2 en hoofdstuk 3 is dat een meer geïndividualiseerde manier van werken nodig is. Deze geïndividualiseerde manier van werken ondersteunt de opbouw van een persoonlijke relatie tussen de persoon met dementie en de ontwerper. Gebaseerd op deze persoonlijke relatie worden ontwerpbeslissingen (design decisions) gezamenlijk genomen en wordt de participatie van de persoon met dementie gefaciliteerd (hoofdstuk 5). Het doctoraatsonderzoek biedt 4 basisprincipes om deze relatie tussen de ontwerper en de persoon met dementie te ondersteunen. Deze basisprincipes zijn het resultaat van het samenvoegen van de principes participatief ontwerp met die van persoonsgerichte zorg, het heersende zorgparadigma bij dementiezorg. Deze basisprincipes ondersteunen de ontwerper bij het opbouwen van relationele expertise om samen te werken met een persoon met dementie. Daarnaast stellen ze ontwerpers in staat om zowel expliciete als impliciete gedeelde besluitvorming te (her) waarderen en naar voren te schuiven. Naast deze 4 basisprincipes biedt het doctoraatsonderzoek een reeks van 6 concrete acties voor ontwerpers om dit relationele werk te ondersteunen. Deze 6 concrete acties zoomen in op de betrokkenheid in het ontwerpproces van de zorgverleners. Het doctoraatsonderzoek eindigt met een reflectie op de rol van ontwerpers (en hoe ze kunnen integreren in een zorgomgeving als een essentieel onderdeel van het gezondheidszorgsysteem) en hun competenties (relatievorming als een noodzakelijk onderdeel van de vaardigheden die een ontwerper in de toekomst nodig zal hebben).