Het recht op eerbiediging van het gezinsleven in de jeugdhulp: een juridische en empirische evaluatie

Ten gevolge van de erkenning van het kind als rechtssubject heeft de overheid de laatste decennia steeds meer een opvoedingstaak op zich genomen. Aan die opvoedingstaak wordt onder andere vormgegeven via de jeugdhulp. Jeugdhulpinterventies grijpen echter in op het recht op gezinsleven van zowel de minderjarige als zijn ouder(s) en andere gezinsleden (zoals broers, zussen en grootouders), dat beschermd wordt door verschillende kinder- en mensenrechteninstrumenten. Denk maar aan de uithuisplaatsing van twee zusjes in twee afzonderlijke pleeggezinnen, waardoor ze zowel elkaar als hun ouders weinig zien. Er bestaat bijgevolg een spanning tussen het overheidsingrijpen door middel van jeugdhulpinterventies enerzijds en het recht op gezinsleven anderzijds.

Deze spanning veruitwendigt zich ook in de concrete nationale jeugdhulpsystemen. Dit onderzoek beoogt op een globale manier na te gaan in welke mate het Vlaamse jeugdhulpsysteem (regelgeving en praktijk) overeenstemt met het recht op gezinsleven van de minderjarige, zijn ouders en andere gezinsleden. Hiervoor wordt in de eerste plaats een internationaal en Europees toetsingskader opgesteld. Vervolgens worden de relevante aspecten van het Vlaamse jeugdhulpsysteem uiteengezet. Er wordt daarbij niet enkel gebruikgemaakt van de klassiek-juridische methode, maar ook van eigen empirisch onderzoek. Aan de hand van het opgesteld toetsingskader worden de (sterktes en) zwaktes van het Vlaamse jeugdhulpsysteem blootgelegd. In een laatste fase van het onderzoek worden op basis van deze toetsing, alsook inzichten uit het eigen empirisch onderzoek en het Engelse en Zweedse jeugdhulprecht aanbevelingen geformuleerd voor zowel de wetgever als (rechts)praktijk ter verbetering van de vastgestelde tekortkomingen.