< Terug naar vorige pagina
Project
Klaar of niet? Een studie naar schoolrijpheid en het overdoen van de derde kleuterklas.
De overgang van de derde kleuterklas naar het eerste leerjaar is een belangrijk scharniermoment in de ontwikkeling van jonge kinderen. Wanneer blijkt dat een kind nog onvoldoende vaardigheden beheerst die van belangzijn voor een succesvolle overgang naar het eerste leerjaar, kan men aan de ouders het advies geven om hun kind nog een jaartje te laten doorkleuteren. Maar is dat wel zon goed idee? In dit proefschrift onderzochten we hoe de ontwikkeling van zittenblijvers in de derde kleuterklas (K3)er zou uitzien, stel dat we ze toch laten overgaan naar het eerste leerjaar. Er werd gebruik gemaakt van de grootschalige, longitudinale SiBO databank, waarbij meer dan 6000 kinderen werden gevolgd vanaf de derde kleuterklas tot na de overgang naar het secundair onderwijs.
Zittenblijvers verschillen van niet-zittenblijvers op tal van kenmerken (bv.geboortemaand, sociale vaardigheden). Verschillen in ontwikkeling tussen deze twee groepen kunnen daarom niet zomaar worden toegeschreven aan het zittenblijven. Wellicht zijn ze het gevolg van initiële verschillen. Met andere woorden, onderzoek naar de effecten van zittenblijven omvat niet enkel een inhoudelijk maar ook een methodologisch vraagstuk. We zochten naar accurate methodologie om de onderzoeksvragen te beantwoorden. Om een eerlijke vergelijking mogelijk te maken, werd in elk van de vier studies in dit proefschrift gebruik gemaakt van de propensity score. Dit is de kans dat een kind blijft zitten, gegeven belangrijke kind- en omgevingskenmerken vóór het zittenblijven. In de eerste twee studies werden zittenblijvers enerzijds, en normaalvorderende leerlingen en L1-zittenblijvers anderzijds, gematcht op basis van deze propensity score. In de derde en vierde studie werden initiële verschillen tussen zittenblijvers en niet-zittenblijvers geminimaliseerd door elk kind in de steekproef statistisch te wegen op basis van de propensity score. In de vierde studie werd bovendien gebruik gemaakt van een geavanceerde causale techniek (zgn. marginal structural models) die toelaat dat deze initiële verschillen (en gewichten) variëren over de tijd heen.
De resultaten tonen aandat K3-zittenblijvers gedurende zes opeenvolgende jaren beter zouden scoren voor wiskunde als ze toch zouden overgaan naar het eerste leerjaar,en daarna normaal blijven vorderen. Echter, overvaren blijkt ook niet altijd te renderen. Ten eerste vergroot dit de kans om te blijven zitten in het eerste leerjaar en vijf jaar later nóg lager te scoren voor wiskunde. Het relatieve voordeel van K3-zittenblijven ten opzichte van L1-zittenblijven is het grootst voor jongere kinderen en kinderen die initieelbeter scoren voor wiskunde. Ten tweede blijkt overgaan een negatieve impact te hebben op de psychosociale ontwikkeling van risicokinderen. Als K3-zittenblijvers toch overgaan, scoren ze gedurende minstens een deel van de lagere schoolloopbaan onder meer lager voor welbevinden, populariteit, zelfvertrouwen en zelfstandigheid. Bovendien vertonen ze meer probleemgedrag, zoals hyperactiviteit, agressie en asociaal gedrag.
Samengevat blijken zowel doorkleuteren als overvaren belangrijke gevolgen te hebben. Op korte termijn pleiten we voor extra (psychosociale) ondersteuning bij risicokinderen die overgaan. Op lange termijn pleiten we ervoor om structuren, regels en waarden in ons onderwijssysteem bloot te leggen, om los te komen van het rigide jaarklassensysteem, om op zoek te gaan naar contextfactoren die maken dat het onderwijs niet is afgestemd op de diversiteit van leerlingen, en om op die manier te werken aan de randvoorwaarden om onderwijskansen te maximaliseren bij álle leerlingen.
Zittenblijvers verschillen van niet-zittenblijvers op tal van kenmerken (bv.geboortemaand, sociale vaardigheden). Verschillen in ontwikkeling tussen deze twee groepen kunnen daarom niet zomaar worden toegeschreven aan het zittenblijven. Wellicht zijn ze het gevolg van initiële verschillen. Met andere woorden, onderzoek naar de effecten van zittenblijven omvat niet enkel een inhoudelijk maar ook een methodologisch vraagstuk. We zochten naar accurate methodologie om de onderzoeksvragen te beantwoorden. Om een eerlijke vergelijking mogelijk te maken, werd in elk van de vier studies in dit proefschrift gebruik gemaakt van de propensity score. Dit is de kans dat een kind blijft zitten, gegeven belangrijke kind- en omgevingskenmerken vóór het zittenblijven. In de eerste twee studies werden zittenblijvers enerzijds, en normaalvorderende leerlingen en L1-zittenblijvers anderzijds, gematcht op basis van deze propensity score. In de derde en vierde studie werden initiële verschillen tussen zittenblijvers en niet-zittenblijvers geminimaliseerd door elk kind in de steekproef statistisch te wegen op basis van de propensity score. In de vierde studie werd bovendien gebruik gemaakt van een geavanceerde causale techniek (zgn. marginal structural models) die toelaat dat deze initiële verschillen (en gewichten) variëren over de tijd heen.
De resultaten tonen aandat K3-zittenblijvers gedurende zes opeenvolgende jaren beter zouden scoren voor wiskunde als ze toch zouden overgaan naar het eerste leerjaar,en daarna normaal blijven vorderen. Echter, overvaren blijkt ook niet altijd te renderen. Ten eerste vergroot dit de kans om te blijven zitten in het eerste leerjaar en vijf jaar later nóg lager te scoren voor wiskunde. Het relatieve voordeel van K3-zittenblijven ten opzichte van L1-zittenblijven is het grootst voor jongere kinderen en kinderen die initieelbeter scoren voor wiskunde. Ten tweede blijkt overgaan een negatieve impact te hebben op de psychosociale ontwikkeling van risicokinderen. Als K3-zittenblijvers toch overgaan, scoren ze gedurende minstens een deel van de lagere schoolloopbaan onder meer lager voor welbevinden, populariteit, zelfvertrouwen en zelfstandigheid. Bovendien vertonen ze meer probleemgedrag, zoals hyperactiviteit, agressie en asociaal gedrag.
Samengevat blijken zowel doorkleuteren als overvaren belangrijke gevolgen te hebben. Op korte termijn pleiten we voor extra (psychosociale) ondersteuning bij risicokinderen die overgaan. Op lange termijn pleiten we ervoor om structuren, regels en waarden in ons onderwijssysteem bloot te leggen, om los te komen van het rigide jaarklassensysteem, om op zoek te gaan naar contextfactoren die maken dat het onderwijs niet is afgestemd op de diversiteit van leerlingen, en om op die manier te werken aan de randvoorwaarden om onderwijskansen te maximaliseren bij álle leerlingen.
Datum:1 okt 2010 → 25 mrt 2015
Trefwoorden:- educational effectiveness, - grade retention, - school readiness
Disciplines:Onderwijscurriculum, Onderwijssystemen, Algemene pedagogische en onderwijswetenschappen, Specialistische studies in het onderwijs, Andere pedagogische en onderwijswetenschappen
Project type:PhD project