Naar een grotere toegankelijkheid van audiovisuele media: een studie naar de Nederlandse machinevertaling van Engelse audiodescriptie.

Een belangrijk aandachtspunt binnen Vertaalwetenschap is de diepgaande impact van technologische ontwikkelingen op de dynamische interacties tussen mens en machine. In dit opzicht heeft de introductie van neurale machine-vertaalsystemen een grote invloed gehad op de studie en praktijk van vertalen. De rol van technologie is vooral uitgesproken in het domein waar dit project op focust, namelijk Audiobeschrijving (AD). AD is een dienst die beelden vertaalt in woorden, die tussen de muziek, het geluid en de dialogen van de originele audiovisuele brontekst worden ingevoegd, zodat het publiek dat (niet) kan zien, nog steeds toegang heeft tot de inhoud van de tekst. Hoewel technologie een sleutelrol speelt in het onderzoek en de praktijk van AD, werd automatische vertaling voor audiobeschrijving nog niet bestudeerd. Als gevolg van recente EU-wetgeving zullen Vlaamse mediabedrijven de hoeveelheid AD die zij aanbieden drastisch moeten verhogen. De vertaling van bestaande Engelse beschrijvingen van buitenlandse films en series in het Nederlands met behulp van automatische vertaalsystemen is een voor de hand liggende weg om deze nieuwe wettelijke eisen te vervullen. Beperkt vooronderzoek suggereert echter dat de huidige automatische vertaalsystemen geen aanvaardbaar kwaliteitsniveau voor AD genereren, omdat deze systemen niet zijn ontwikkeld om aan de specifieke eisen van deze tekstsoort te voldoen. AD stelt domeinspecifieke vertaalproblemen. Het is een multimodale en intersemiotische vorm van vertaling; een unieke overdracht van informatie tussen semiotisch verschillende communicatiekanalen. Dat feit werd in het huidige onderzoek naar machinevertaling niet in aanmerking genomen. Bovendien brengt de studie van AD methodologische uitdagingen met zich mee, gezien het gebrek aan vertaalwetenschappelijke, theoretische kaders om de rol van technologie voor multimodale teksttypes zoals AD te bestuderen. Tegen deze achtergrond wil het huidige project machinevertaling voor AD en de vereisten van audiobeschrijving versus de mogelijkheden van technologie en menselijke input onderzoeken, volgens drie onderzoeksdoelstellingen: - Toegepaste doelstelling: de effectiviteit en efficiëntie van automatische vertaling voor audiobeschrijving in het Nederlands onderzoeken. - Strategisch doel: nagaan welke innovatieve optimalisaties het kwaliteitsniveau van de automatische vertaling voor audiobeschrijving kunnen verbeteren. - Fundamentele doelstelling: een bijdrage leveren aan de discussie over de interdisciplinaire en methodologische uitdagingen die verband houden met de studie van de interactie tussen technologie en mens in het algemeen, en voor multimodale teksten in het bijzonder. Het project is een mixed-methods studie, waarbij manuele en automatische evaluatiemethoden worden gecombineerd met product- en procesgericht onderzoek. Het omvat de manuele en automatische evaluatie van een corpus van vertaalde audiobeschrijvingen, alsook een experiment met professionele audiobeschrijvers. Dit zal ons in staat stellen om gegevens te verzamelen over de soorten fouten in de output van de automatische vertaling, het aantal gemaakte fouten, het aantal en de soorten correcties die door professionele beschrijvers worden aangebracht en de tijd die wordt besteed aan het corrigeren van de output van de automatische vertaling. De tekstanalyse en het experiment zullen worden ondersteund door een grondige, interdisciplinaire literatuurstudie, waarbij onze bevindingen worden afgezet tegen de huidige inzichten in de literatuur en tegen de nieuwste ontwikkelingen in automatisch vertaalonderzoek. Het project vormt een eerste stap om fundamentele kennis te verzamelen over de studie van technologie voor multimodale teksttypes en strategische kennis om systematischer te starten met de ontwikkeling van automatische vertaling voor audiobeschrijving.

Trefwoorden:AUDIOVISUELE VERTALING, MEDIATOEGANKELIJKHEID

Disciplines:Media niet elders geclassificeerd, Computationele linguïstiek, Corpuslinguïstiek, Vertaal- en tolkwetenschappen