Urbanisatie ontrafeld: geoarcheologie ontsluit de onzichtbare vorming en evolutie van steden in Noordwest-Europa (OZR3757)

Twee zogenaamde “urbanisatiegolven” worden onderscheiden in de middeleeuwen in Noordwest-Europa. Deze zijn reeds lang onderwerp van archeologisch en historisch debat. Toch blijven veel belangrijke vragen onbeantwoord, bijvoorbeeld over hun ontstaan, vorming en karakter, doordat onderzoek uit het verleden weinig of geen aandacht schonk aan de sedimentaire matrix waarin de archeologische artefacten gevonden zijn. Daarenboven zijn geschreven bronnen schaars voor de vroegmiddeleeuwse periode. Wat de volle en late middeleeuwen betreft, zijn geschreven bronnen net dominant geweest voor de reconstructie van het verleden, terwijl archeologische gegevens een minder prominente positie hebben ingenomen. Nochtans kunnen deze laatste zeer unieke, zowel als complementaire informatie genereren die in het verleden onvoldoende is benut. Dit project daagt de status quo uit door de studie van twee soorten stratigrafische fenomenen die vaak worden aangetroffen in stedelijke archeologie, namelijk zwarte lagen en afzettingen met microlaminatie. Zwarte lagen, schijnbaar homogene stratigrafische eenheden, verbergen de minst gekende fasen en aspecten van stedelijke ontwikkeling. Microlaminaties zijn te dun om met het blote oog te onderzoeken. In beide gevallen is geoarcheologie, en bodemmicromorfologie meer specifiek, uitermate geschikt om deze lagen te onderzoeken. De techniek wordt op een geïntegreerde maneir toegepast om fundamentele vragen over middeleeuwse steden te beantwoorden, gaande van het identificeren van activiteiten, natuurlijke processen, en de post-depositionele processes die hen gevormd hebben. Dit leidt tot een synthese over de bijdrage die geoarcheologisch onderzoek levert aan het debat over steden, en onze kennis van middeleeuwse steden significant kan verbeteren.

Trefwoorden:Geoarcheologie, bodem- en sedimentmicromorfologie, stedelijke archeologie, Scandinavië, Lage Landen, emporia, steden uit de Vikingtijd, middeleeuwse urbanisatie

Disciplines:Archeologie van Europa, het Middellandse Zeegebied en de Levant, Archeologie niet elders geclassificeerd, Archeologie van de Lage Landen of België, Geoarcheologie, Historische archeologie, Middeleeuwse archeologie, Archeologie van de nederzettingen