Percepties van Vlaamse leerkrachten tegenover woordenschatkennis, taalvariatie en tussentaal: correlatie of discrepantie?

Wanneer aan leerkrachten gevraagd wordt om een inschatting te maken van het taalgebruik van hun leerlingen, en hoe het door de jaren heen geëvolueerd is, dan is er in de antwoorden één constante terug te vinden: zowat alle leerkrachten, zowel taalleerkrachten als vakleerkrachten, menen een opmerkelijke daling van de woordenschatkennis van hun leerlingen vast te stellen. In deze bijdrage, gebaseerd op sociolinguïstische interviews over taalgebruik, taalbeleid en taalvariatie bij 82 Vlaamse leerkrachten uit het basisonderwijs (6e leerjaar) en het secundair onderwijs (3e en 6e jaar ASO), bestuderen we die percepties tegenover woordenschatkennis, en gaan we na hoe perceptie zich tegenover praktijk verhoudt: schatten leerkrachten hun leerlingen adequaat in of niet? Die correlatie of discrepantie tussen perceptie en praktijk kan ons bovendien veel vertellen over de factoren die de taalpercepties van leerkrachten bepalen: een negatieve inschatting van de woordenschatkennis van leerlingen blijkt meestal gepaard te gaan met een erg positieve visie op het Standaardnederlands, en een veel minder positieve of zelfs negatieve houding tegenover niet-standaardtaalvariëteiten, zoals tussentaal of dialect (cf. het taalbeleid dat de overheid propageert). Ook de zelfperceptie van leerkrachten lijkt gelieerd te zijn met hoe het taalgebruik van leerlingen wordt ingeschat: wie leerlingen sterk 'afrekent' op hun taalgebruik (dalende woordenschatkennis, maar ook gebrekkige zinsbouw, gebruik van afkortingen, en een veroordelende houding tegenover sms- en chattaal), is vaak ook strenger voor zichzelf als leerkracht, en schat het eigen taalgebruik vaak 'hoger' (i.c. standaardtaliger) in dan het eigenlijk is. In deze bijdrage bekijken we ook deze correlaties van dichterbij, om zo een beter zicht te krijgen op het talige denkpatroon van leerkrachten, en de (mogelijke) kloof tussen taalperceptie en taalpraktijk. Bijdrage aan het panel 'Dure woorden in het Nederlands' (Eline Zenner & Kris Heylen, KU Leuven)

Jaar van publicatie:2014