Naam Verantwoordelijke Activiteit "Centrum voor Computerlinguïstiek, Psycholinguïstiek en Sociolinguïstiek (CLiPS)" "Reinhild Vandekerckhove" "Het onderzoek van CLiPS speelt zich af in een interdisciplinair gebied tussen taalkunde, psychologie en informatica (Artificiële Intelligentie). Er zijn drie belangrijke onderzoeksgebieden: Psycholinguïstiek, taalverwerving (coördinator: Steven Gillis). Het belangrijkste onderwerp hier is hoe jonge kinderen de taal leren die ze horen. Dit proces start nog voor baby's woorden en frasen produceren. Daarom bestuderen we de vocaliseringen van baby's vanaf de geboorte, en hoe ze steeds meer `woord-achtig' worden. Zodra ze woorden beginnen te gebruiken analyseren we de fonologische ontwikkeling (de klank- en lettergreeppatronen waaruit ze bestaan, klemtoon en intonatie, `spaakfouten') en morfofonologische ontwikkeling (bijv. hoe leren ze verkleinwoorden of meervouden?), en syntactische ontwikkeling (bijv. hoe leren ze de basiswoordvolgorde van het Nederlands?). Bovendien bestuderen we hoe jonge kinderen de betekenis van woorden leren en hoe ze deze woorden juist leren gebruiken. Een ander belangrijk onderzoeksgebied binnen taalverwerving is de mate waarin de taalomgeving van een kind voldoende informatie voorziet waarmee taal geleerd kan worden. Op dit moment hebben we een uitgesproken interesse in de taalontwikkeling van kinderen met verschillende kwaliteit van gehoor: de taalverwerving van normaal horende kinderen wordt vergeleken met die van gehoorgestoorde kinderen met een conventioneel hoorapparaat en met die van dove kinderen met `received hearing' dank zij een cochleair implantaat. Het onderzoek richt zich vooral op de verwerving van Nederlands als eerste taal, maar er is ook aandacht voor taalvergelijkende studies waarin de verwerving van specifieke fenomenen bestudeerd wordt in typologisch verschillende talen. Psycholinguïstiek, taalverwerking (coördinator: Dominiek Sandra). De nadruk ligt op de aard van de mentale representaties en processen die taalgebruik in ervaren taalgebruikers ondersteunen, meer bepaald in de domeinen van spelling en lezen. In de studie van het leesproces gaat de aandacht vooral naar visuele woordherkenning. De thema's die de laatste jaren aan bod zijn gekomen zijn de rol van morfologische structuur bij lexicale toegang en de vraag of lexicale toegang in tweetaligen taalselectief is of niet. Deze onderwerpen worden bestudeerd in reactietijdexperimenten en maken gebruik van verschillende experimentele paradigma's. In onze studie van het spellingproces proberen we te verklaren waarom descriptief eenvoudige, regelgebaseerde woordvormen (Nederlandse werkwoordsvormen) aanleiding geven tot zoveel spelfouten bij ervaren spellers. Experimenten en foutencorpora zijn twee soorten empirische data. De centrale verklarende concepten bij deze onderzoekslijn zijn de frequentie van voorkomen van orthografische patronen op lexicaal niveau, en analogieprocessen op sublexicaal niveau. Tenslotte bestuderen we de mogelijkheid om morfosyntactische en syntactische taalverwerking met behulp vaan exemplaargebaseerde analogie te verklaren eerder dan met behulp van regeltoepassing. Hier steunen we op experimenteel en modelleringwerk. Computerlinguïstiek (coördinator: Walter Daelemans). Basisonderzoek in de computerlinguïstiek bij CLiPS bestudeert computationele methodes voor de representatie, de verwerving en het gebruik van taalkennis. We richten ons daarbij vooral op de toepassing van statistische en zelflerende methodes, getraind op corpusdata, om menselijk taalverwerving en taalverwerking te verklaren en om systemen voor tekstinterpretatie te ontwikkelen die accuraat, efficiënt en robuust genoeg zijn om ingezet te kunnen worden in praktische toepassingen. We ontwikkelen daartoe algoritmen voor zelflerende systemen die aangepast zijn aan de eigenschappen van natuurlijke taal (weinig regelmatigheden, veel onregelmatigheden en uitzonderingen), en ontwikkelen nieuwe methodes voor het modelleren van deze taaldata. Ons strategisch onderzoek speelt zich af in het domein van de taaltechnologie, de ontwikkeling van taalverwerkingssystemen die bijdragen aan het oplossen van informatie- en vertalingsobstakels. De research aandacht gaat hier vooral naar `text analytics' (extractie van kennis uit niet-gestructureerde tekstgegevens). Recent werden in de groep ook onderzoeksinitiatieven ontwikkeld rond taaltechnologie voor Afrikaanse talen en rond `Digital Humanities' (vooral in de deelgebieden computationele stylometrie en taaltechnologie voor oude varianten van het Nederlands)." "Grammar and Pragmatics" "Mieke Vandenbroucke" "De onderzoeksgroep Grammar and Pragmatics (GaP) sluit zich aan bij de algemene aandacht voor taal in gebruik die het onderzoek binnen het Departement Taalkunde kenmerkt en verenigt met name onderzoekers met een gedeelde interesse voor de studie van (talige) betekenis, in al haar verschijningsvormen. Uitgangspunt van het binnen GaP verrichte onderzoek is de veronderstelling dat grammaticale kennis (en talig gedrag in het algemeen) opgebouwd wordt door ervaring, door contact met reëel taalgebruik en blootstelling aan interactie, en daarom ook vanuit een usage-based perspectief moet worden geanalyseerd. Dit vertaalt zich concreet in het belang dat gehecht wordt aan gesitueerd taalgebruik in specifieke contexten, veelal in de vorm van corpusanalyse en etnografisch onderzoek. Het onderzoek naar betekenis in grammaticale categorieën is functioneel-cognitief georiënteerd en focust op gebruiken van verbale en nominale (morfo-)syntactische constructies zoals passief- en focusconstructies, modale, evidentiële en miratieve constructies, tijd en aspect en insubordinatie. Hierbij worden onder meer processen van grammaticalisering en constructionalisering onderzocht op basis van hedendaagse en historische corpora. Het cognitief-functionele perspectief betekent verder dat cognitieve mechanismen (schematisering, priming, analogische relaties) als belangrijke verklaringsfactoren worden beschouwd en dat ervan wordt uitgegaan dat grammatica op een cruciale manier is ingebed in de communicatieve functie van taal, m.a.w. het product is van communicatie tussen mensen. Het pragmatische onderzoek streeft naar theorievorming binnen de taalkundige pragmatiek: de ontwikkeling van een coherent kader dat de diverse invalshoeken integreert van waaruit talige kennis en taalgebruik kunnen worden benaderd. Belangrijke kernwoorden in dit verband zijn interdisciplinariteit en de aandacht voor 'real life'-contexten. Naast theorievorming staat onderzoek naar interculturele en internationale communicatie, taal en ideologie, taal en instellingen en discursieve praktijken in meertalige omgevingen centraal." "Centrum voor Linguistiek" "Rik Vosters" """De belangrijkste doelstelling van het Centrum voor Linguistiek (CLIN) is de bevordering van het fundamenteel onderzoek in de theoretische en toegepaste taalkunde en de toepassing van dit onderzoek in de bredere samenleving. Onderzoek bij CLIN richt zich tot een breed spectrum van onderwerpen in verband met de structuur, het gebruik, het leren en onderwijzen, historische ontwikkeling, en de sociale en politieke context van de talen, en in het bijzonder met beetrekking tot het Nederlands, Frans, Duits en Engels in Belgie, maar ook andere talen en instellingen. Recent werk omvat studies over morfologie, syntaxis, semantiek en pragmatica, dialectkunde, sociolinguistiek, sociohistorische taalkunde, tweetaligheid en tweetalig onderwijs, gebarentaal, afasie, tweede taalverwerving, en de methodologie en de praktijk in taalonderwijs. Toepassingen van het onderzoek op CLIN omvatten consultancy voor prive en publieke organisaties op het gebied van taal en onderwijs beleid, curriculum design, taalonderwijs materiaal, evaluatie van taal-, spraak-pathologie, en de natuurlijke taal verwerking.""" "Onderzoeksgroep Arabistiek, Campus Antwerpen" "Helge Daniëls" "De onderzoeksgroep focust enerzijds op vertaalwetenschap, in het bijzonder het vertalen van juridische teksten van en in het Arabisch, met bijzondere aandacht voor vertaaltechnologie en terminologiestudie en de bijzondere aard van juridische concepten en de gevolgen hiervan voor communicatie tussen verschillende juridische gemeenschappen en systemen. Verder wordt de aandacht gericht op Afro-Aziatische taalkunde en taalvariabiliteit in het Arabisch, in het bijzonder de sociolinguïstische en taalideologische dimensies ervan en de manier waarop arabofonen deze variabiliteit bespelen in het kader van identiteitsconstructie. " "Vakgroep Taalkunde" "Geert Jacobs" "Taalkunde aan UGent heeft altijd al een breed terrein beslagen: van historische taalkunde (Indo-Europees, Grieks en Latij, Romaanse en Germaanse talen), over dialectologie, lexicologie, lexicografie, de studie van de grammatica van diverse talen, tot sociolinguïstiek, -pragmatiek en -interactie. Er is echter altijd bijzondere aandacht uitgegaan naar vergelijkend onderzoek en variationele linguïstiek (vergelijking van linguïstieke structuren, variatie en processen in verschillende talen, en de vergelijking van verschillende linguïstische theorieën, methodes en referentiekaders."