Titel Promotor Affiliaties "Korte inhoud" "Onderzoek naar de onderliggende oorzaak van de hedgehog diphteric disease bij egels in Vlaanderen : analyse van dieet, coumarines en zware metalen" "An Martel" "Vakgroep Pathobiologie, Farmacologie en Bijzondere Dieren" "Sinds 2020 wordt er sterk verhoogde sterfte waargenomen bij egels in Vlaanderen. In de wildlife opvangcentra in Vlaanderen is er de laatste jaren ook een sterke toename van opgevangen egels, en er is bij alle opvangcentra een heel hoog sterftecijfer (grootteorde 75%). Dit hoge sterftecijfer is te wijten aan moeilijk behandelbare abcessen veroorzaakt door Corynebacterium ulcerans. De ziekte wordt door de onderzoekers “hedgehog diphteric disease” (HDD) genoemd. Het grote aantal C. ulcerans infecties bij egels is alarmerend.De oorzaak van deze C. ulcerans epidemie is niet gekend en het is niet duidelijk of deze infecties secundair zijn aan een andere, onderliggende oorzaak, of eerder van primair belang zijn. Er is een indicatie dat er regionale verschillen zijn in het voorkomen van de infectie.Omgevingscontaminanten (anticoagulantia en zware metalen) en voedselaanbod (samenstelling, hoeveelheid hebben mogelijk een negatieve impact op de immuniteit van egels en op hun vatbaarheid voor HDD.Een oriënterende studie op 20 egels in 2021-2022 afkomstig uit regio’s Geraardsbergen en Oostende toonde het wijdverspreid voorkomen van anticoagulantia in egels op beide locaties aan. Daarnaast werd een gemiddeld hogere gehalte aan zware metalen (cadmium, zink) in de zieke egels van Geraardsbergen aangetroffen. Deze oriënterende studie dient bevestigd te worden in een groter aantal egels (100), om te verduidelijken of anticoagulantia een rol spelen in de ontwikkeling van HDD.Het voedselaanbod (samenstelling, hoeveelheid) kan mogelijk ook een impact hebben op de immuniteit van de egels en de vatbaarheid voor HDD. Een wijziging in voedselaanbod (vb door pesticiden gebruik) kan de immuniteit van de dieren beïnvloeden of schaarste kan agressie in de hand werken, met hierdoor verhoogde kans op overdracht. Er zijn nog geen data beschikbaar over voedselaanbod van de egelpopulaties in Vlaanderen" "Nieuwe toepassingen van een hybride systeem voor verwijdering en hergebruik van zware metalen in afvalwater" "Bart Van der Bruggen" "Procestechnologie voor Duurzame Systemen (ProcESS)" "Verontreiniging van het milieu, in het bijzonder door gevaarlijke zware metalen en mineralen (Cu, Cr en Ni), is een belangrijk maatschappelijk probleem. Bij veel van deze stabiele, bioaccumulatieve elementen is het moeilijk hun veilige grenzen te bepalen. De verwijdering van giftige zware metaalionen, aanwezig in industrieel afvalwater, huishoudelijk afvalwater en kernafval, heeft veel aandacht gekregen in de laatste decennia vanwege hun neiging te accumuleren in levende organismen en  door hun schadelijke effecten op de natuurlijke hulpbronnen. Verwijderen van zware metaalionen uit afvalwater en drinkwater is van groot belang vanwege hun hoge toxiciteit. De algemene doelstelling van het project is de toepassing van goedkope hoogperformante adsorbentia uit afvalstoffen afkomstig van landbouwactiviteiten, om de dure conventionele methoden voor het verwijderen van zware metaalionen uit afvalwater te vervangen. Het onderzoeksproject zal een brede selectie van bijproducten uit de landbouw (stro, peulen van bonen, suikerriet bagasse) evalueren die als een mogelijk adsorbens dienen voor het verwijderen van zware metalen in het water. Allereerst zal de modificatie van landbouwafval worden bestudeerd, om de adsorptiecapaciteit van zware metaalionen te verbeteren door het introduceren van functionele groepen zoals carboxyl, hydroxyl, sulfhydryl, amino, fosfaat, sulfaat, thioether, fenol, carbonyl- en amide groepen. Deze groepen hebben affiniteit voor zware metaalionen en vormen metaalcomplexen of chelaten die leiden tot het verhogen van de kationische uitwisselingscapaciteit en de adsorptiecapaciteit. Vervolgens wordt er verwacht dat er wetenschappelijk inzicht wordt verworven in de verwijdering van zware metalen met deze materialen, in combinatie met filtratie. Dergelijke goedkope, hoogperformante materialen kunnen effectief worden gebruikt als een stand-alone technologie of in een hybride aanpak met andere technologieën zoals membraanfiltratie (nanofiltratie). Regeneratie van adsorptiemiddelen zou leiden tot zeer geconcentreerde metaaloplossingen (hoewel in relatief kleinere volumes); om deze fracties verder te behandelen, is een combinatie met andere technieken voorgesteld. Voor zware metalen zal pellet kristallisatie van oververzadigde oplossingen overwogen worden. Verbetering van de waterkwaliteit door gebruik te maken van agrarisch afval resulteert in lagere waterbehandelingskosten; betere sanitaire omstandigheden voor plattelandsbevolking met laag inkomen; het omzetten van ongewenste landbouwafval naar nuttige adsorbentia; het stimuleren van duurzame ontwikkeling, en de bescherming van het ecologisch systeem en de menselijke gezondheid. Zo is de toepassing van deze geavanceerde methoden belangrijk voor de bescherming van het milieu tegen secundaire verontreiniging van zware metalen door gebruikte adsorbentia, en de regeneratie van concentraat. Op deze manier worden geen secundaire afvalproducten geproduceerd en worden zware metalen teruggewonnen." "Verkenning van het Suillus luteus genoom: functionele ecologie van een ectomycorrhizaschimmel aangepast aan zware metalen stress" "Jan COLPAERT" Milieubiologie "Suillus luteus is een ectomycorrhiza symbiotische schimmel die de fijne absorptie wortels van dennenbomen koloniseert. Vanuit de mycorrhiza wortel tips, strekt zich een uitgebreid netwerk van schimmeldraden uit tot in de omringende grond, voor het wegvangen van nutriënten. Een belangrijk deel van deze voedingsstoffen worden verschaft aan de gastheerplant in ruil voor koolhydraten. Deze bepaalde schimmelsoorten hebben metaal-tolerante populaties geëvolueerd op zwaar metaal-verontreinigde sites. Deze adaptieve metalentolerantie, gebaseerd op metaal uitsluiting is van groot belang voor de gastheerboom. De schimmel ontwijkt niet alleen een overmatige overdracht van de giftige metaal/metalen naar de plant, maar in dezelfde tijd verbetert het de overdracht van essentiële voedingsstoffen, die vaak zeer schaars in deze metaal-verontreinigde bodems voorkomen. Hoe deze adaptieve ecotypen metaaltolerantie en ondertussen onderhoud van een evenwichtige opname van voedingsstoffen realiseerden onder deze barre omstandigheden blijft onbekend. Het doel van dit project is om deze mechanismen te ontcijferen gebruikmakend van de komende genoom sequentie van een zink-tolerante S. luteus. Genrepertoires betrokken bij zware metaal homeostase en verdraagzaamheid en in micro-en macronutriënten mobilisatie zullen worden geïdentificeerd en vergeleken met andere mycorrhiza-schimmels die momenteel worden gesequenced. Genen die van belang zijn zullen functioneel gekarakteriseerd worden door complementatie studies in gist en expressie van deze sleutelgenen bij verschillende S. luteus ecootypen zal worden onderzocht." "Onderzoeksproject VMM – zware metalen." "Karolien De Wael" "AXES (Antwerpen X-straal analyse, Elektrochemie en Speciatie)" "Onderzoek van instrumentele parameters en huidige validatie voor de onderzochte zware metalen om na te gaan of de gevoeligheid van de huidige toestellen nog verbeterd kan worden.Onderzoek naar de oorzaak van de grote afwijking tussen ICP-MS en XRF meetresultaten, in het bijzonder voor het element antimoon (Sb).Onderzoek van verschillende type filters voor de monsterneming van zware metalen.Optimalisatie van de XRF toestellen voor element analysen, vooral in functie van de projecten rond chemische karakterisatie. Het betreft volgende elementen: Al, As, Ba, Ca, Cd, Cr, Cu, Fe, K, Mn, Mo, Ni, Pb, Sb, Ti, V en Zn." "Statistische ondersteuning en verwerking van de resultaten van het onderzoek naar het huidig blootstellingsniveau aan zware metalen rond Hoboken" "Marc AERTS" "Centrum voor Statistiek" "Deze opdracht maakt integraal deel uit van het onderzoek naar de historische bodemverontreiniging met zware metalen van de omgeving rond vestiging Hoboken (Umicore). Deze biomonitoring meet de concentraties van de relevante zware metalen in het bloed. De gemeten concentratie is een gevolg van de blootstelling aan zware metalen aanwezig in alle milieucompartimenten. Deze opdracht omvat de statistische opzet, de statistische verwerking van de analyseresultaten, evenals statistische ondersteuning bij de bekendmaking van de resultaten van het onderzoek." "Studie naar zware metalen in strooisellagen en bodems van de pan-Europese Level I ICP Forests plots (EVINBO)" "Milieu en Klimaat" "Bosbodems vormen een levend archief voor de verontreiniging met zware metalen.INBO zal in dit project volgende taken uitvoeren:1. In kaart brengen van de concentraties aan metalen (zink, lood, nikkel, koper, chroom, cadmium en gedeeltelijk ook voor kwik) in bosbodems en strooisellagen doorheen Europa in verschillende periodes.2. Inschatten en documenteren van natuurlijke concentraties en de menselijke invloed op de verontreiniging.3. Ontwikkelen van een evaluatieschema op Europees niveau, gebaseerd op een ecotoxicologische risico-analyse.4. Vergelijken van deze kaarten met de concentraties aan zware metalen in mossen om regionale hot spots te identificeren." "Analyse van zware metalen in urine en serum." "Anja Verhulst" Pathofysiologie "In het kader van dit project werden analyses van zware metalen (lood, zink, koper, chroom en cadmium) door middel van vlam- en electrothermische atomaire absorptie spectrometrie in urine en serumstalen uitgevoerd." "De biogeochemische cyclus van zware metalen in natuurlijke zoetwaterschorren en gecontroleerde overstromingsgebieden." "Patrick Meire" "Systemisch Fysiologisch en Ecotoxicologisch Onderzoek (SPHERE), Ecosysteembeheer" "Als overgangsgebieden tussen land en zee herbergen estuaria specifieke en waardevolle ecosystemen en fungeren vaak als filter voor de door menselijke activiteiten verhoogde vracht van nutriënten en verontreinigende stoffen. Hierbinnen spelen intertidale gebieden een belangrijke rol. Door de geplande Gecontroleerde OverstromingsGebieden met Gecontroleerd Gereduceerd Getij (GGG) onder invloed van de getijdenwerking te plaatsen kan het areaal aan de natuurlijke intertidale gebieden uitgebreid worden. Binnen het pilootproject GGG Lippenbroek en mesocosmosopstelling in Kruibeke wordt beoogd het effect van de aanwezige contaminatie van zware metalen in kaart te brengen. De nadruk wordt gelegd op biobeschikbaarheid en de interactie met biota. De metaalcyclus vanaf opname door planten tot decompositie zal worden onderzocht. Hierbij wordt het GGG vergeleken met ingepolderde gebieden en natuurlijke slikken en schorren." "Risicogebaseerde bodemsanering in de Kempen, gestoeld op een reductie van de mobiliteit en de biobeschikbaarheid van zware metalen in de bodem" "Filip Tack" "Vakgroep Toegepaste Analytische en Fysische Chemie" "In situ immobilisatie van metalen, met behulp van metaalimmobiliserende bodemadditieven, is een potentiële saneringsstrategie voor metaalverontreinigde bodems. Diverse mechanismen zoals sorptie- en (co)precipitatiereacties, geïnduceerd door het toevoegen van een additief aan de bodem, kunnen een verlaging teweegbrengen van de biobeschikbaarheid van metalen en zo ook van de risico's geassocieerd met de contaminatie. Voornamelijk voor grootschalige diffusie verontreinigingen, zoals deze in de Belgische (en Nederlandse) Kempen, lijkt deze techniek, door zijn relatief lage kost en de weinig ingrijpende impact op de omgeving, een aantrekkelijke optie. Tal van verschillende produkten zijn reeds onderzocht als potentiële bodemadditieven in deze context maar het vergelijken van de efficiëntie van de verschillende bodemadditieven doorheen de talrijke studies over metaalimmobilisatie - met het oog op een selectie van 'het beste' additief of een rangschikking volgens toenemende immobilisatiecapaciteit -, is geenszins evident. Deze moeilijkheid heeft hoofdzakelijk te maken met het feit dat door verschillende onderzoeksgroepen vaak verschillende evaluatiemethoden gebruikt werden, maar daarnaast blijkt de werking van bodemadditieven tevens bodemafhankelijk. Een doorgedreven literatuurstudie levert dus geen pasklare oplossing voor de 700 km² verontreinigde bodems in de Kempen.Het project beoogt een risicogebaseerde bodemsanering in de Kempen, gebaseerd op de reductie van de mobiliteit en de biobeschikbaarheid van zware metalen in de bodem. Het onderzoeksproject omvat 2 onderdelen: de uitwerking van een geoptimaliseerd en gestandaardiseerd evaluatieprotocol met een fysiochemisch, milieubiologisch en ecotoxicologisch luik, en de geschiktheidsanalyse van een aantal potentiële metaalimmobiliserende bodemadditieven en hun commercialisatie. Resultaten uit dit onderzoek worden finaal getoetst aan de grondbeginselen van risico-gebaseerde sanering in nauw overleg met OVAM." "Risicogebaseerde bodemsanering in de Kempen, gestoeld op een reductie van de mobiliteit en de biobeschikbaarheid van zware metalen in de bodem." "Kristin ADRIAENSEN" Milieubiologie "In situ immobilisatie van metalen, met behulp van metaalimmobiliserende bodemadditieven, is een potentiële saneringsstrategie voor metaalverontreinigde bodems. Diverse mechanismen zoals sorptie- en (co)precipitatiereacties, geïnduceerd door het toevoegen van een additief aan de bodem, kunnen een verlaging teweegbrengen van de biobeschikbaarheid van metalen en zo ook van de risico┌s geassocieerd met de contaminatie. Voornamelijk voor grootschalige diffuse verontreinigingen, zoals deze in de Belgische (en Nederlandse) Kempen, is deze techniek, door zijn relatief lage kost en de weinig ingrijpende impact op de omgeving, een aantrekkelijke optie. Tal van verschillende produkten zijn reeds onderzocht als potentiële bodemadditieven in deze context,maar vergelijken van de efficiëntie van de verschillende bodemadditieven doorheen de talrijke studies over metaalimmobilisatie, om zo te komen tot een selectie van ─het beste┌ additief of tot een rangschikking volgens toenemende immobilisatiecapaciteit, is echter niet evident of zelfs onmogelijk. Deze moeilijkheid heeft hoofdzakelijk te maken met het feit dat door verschillende onderzoeksgroepen vaak verschillende evaluatiemethoden gebruikt werden, maar daarnaast blijkt de werking van bodemadditieven tevens bodemafhankelijk. Een doorgedreven literatuurstudie levert dus geen pasklare oplossing op voor de 700 m² verontreinigde bodems in de Kempen. Het project beoogt een risicogebaseerde bodemsanering in de Kempen, gebaseerd op de reductie van de mobiliteit en de biobeschikbaarheid van zware metalen in de bodem. Het onderzoeksproject omvat 2 onderdelen: (i) de uitwerking van een geoptimaliseerd en gestandardiseerd evaluatieprotocol met een fysicochemisch (UGent), milieubiologisch (UHasselt) en exotoxicologisch luik (PHL), en (ii) de geschiktheidsananlyse van een aantal potentiële metaalimmobiliserende bodemadditieven en hun commercialisatie. Resultaten uit dit onderzoek worden finaal getoetst aan de grondbeginselen van risico-gebaseerde sanering in nauw overleg met OVAM."