GEn Therapie INnovatie Training Netwerk (GET-IN)

In de afgelopen tien jaar hebben gen- en celtherapeutische toepassingen zich ontwikkeld van een vage, ambitieuze hoop tot een klinische realiteit voor een paar zeldzame ziekten, waarbij de eerste werkelijke ziekteveranderende behandeling werd geboden. Het idee dat mensen die lijden aan genetische aandoeningen kunnen worden genezen door een gezonde DNA-sequentie in cellen in te brengen, werd voor het eerst geopperd door Friedmann en Roblin in 1972. Meer recent werden de gentherapie-concepten uitgebreid met gene silencing en gene editing technologie. Glybera was de eerste recombinante adeno-geassocieerde virale vectoren (rAAV) gebaseerde gentherapie op de EU-markt (goedgekeurd in 2012). Deze behandeling werd echter in 2017 van de markt gehaald vanwege de hoge productiekosten. De recente EMA-goedkeuring van de CAR-T-celbehandelingen Kymriah en Yescarta, Luxturna voor de behandeling van een zeldzame vorm van aangeboren blindheid, en Zolgensma voor de behandeling van spinale musculaire atrofie, toont aan dat het veld evolueert naar een meer commerciële fase, vergelijkbaar met het keerpunt in het domein van de antilichamen op het einde van de jaren 1990. Cel- en gentherapieën zijn immers niet langer alleen maar het terrein van kleine biotechbedrijven, nu ook grote farmaceutische bedrijven, die vaak nogal afkerig staan tegenover risico's, in gentherapie investeren en het vakgebied overnemen. Momenteel zijn er wereldwijd meer dan 3500 gentherapieën en celtherapieën in ontwikkeling, waarbij de nadruk vooral ligt op oncologische indicaties, gevolgd door zeldzame ziekten. Vandaag zijn er wereldwijd meer dan 20 gentherapieën goedgekeurd, en verwacht wordt dat dit aantal met 10-20 nieuwe cel- en gentherapieproducten per jaar zal toenemen tegen 2025.Hoewel er oprechte belangstelling bestaat en venturebedrijven, CDMO's en big pharma miljarden investeren, moeten nog verschillende belangrijke technologische hindernissen worden overwonnen voordat het volledige potentieel kan worden gerealiseerd. Verdere ontwikkeling, met name voor veelvoorkomende indicaties, wordt momenteel belemmerd door (1) een beperkte productieschaal voor genvectoren, met een klinische vraag die groter is dan de huidige productiecapaciteit, (2) moeilijkheden met standaardisatie en kwaliteitscontrole, (3) beperkingen bij in vivo gentherapie en de delivery routes (vermijden van off-target effecten en immuun reacties), alsook (4) een gebrek aan gehumaniseerde modellen voor evaluatie van veiligheid en werkzaamheid.GET-IN zal deze uitdagingen aanpakken mbv baanbrekende innovaties in virale vectorproductie, experimenteel ontwerp, quality-by-design, digital-twin simulaties, CRISPR genoommanipulatie en organoid-on-chip engineering, waarbij 10 doctoraatskandidaten worden opgeleid als de volgende generatie gentherapie vernieuwers en onderzoeksleiders in zowel de industrie als de academische wereld .

Trefwoorden:organ on chip, humanised models, gene therapy, bioprocess modelling, CRISPR rAAV VLPs

Disciplines:Gen- en moleculaire therapie