De filosofische theologie van Schelling. Het idee van het Absolute

De filosofie van Schelling heeft de laatste tijd een toenemende wetenschappelijke belangstelling. Wat eerdere generaties filosofen irritant vonden, namelijk dat deze filosofie niet gemakkelijk gecategoriseerd kan worden als een variant van het Duitse Idealisme, is precies wat veel hedendaagse wetenschappers aantrekkelijk vinden. Voor hen is Schelling niet alleen belangrijk als scherpe criticus van het Duitse Idealisme, maar ook als voorloper van veel latere filosofische paradigma's zoals Nietzsches levensfilosofie, het existentialisme en het hedendaagse Nieuw Realisme. Tegelijkertijd, en in tegenstelling tot veel vertegenwoordigers van deze latere bewegingen, gaf Schelling nooit de kernvragen van de traditionele metafysica op, d.w.z. vragen over de grondslagen van het Zijn, het bestaan van God, en de ontologische status van de menselijke geest binnen het geheel van de werkelijkheid. Hij combineerde deze interesse met een diepe ontevredenheid over de beschikbare benaderingen (scholastiek, rationalisme, empirisme, kantianisme, Fichteïsch en Hegeliaans idealisme), en dit bracht hem ertoe om op zoek te gaan naar vernieuwende benaderingen van deze klassieke vragen. Het doel van het project is het onderzoeken van een centraal onderwerp in de filosofie van Schelling, dat aan de orde komt - soms meer, soms minder expliciet - in vrijwel al zijn gepubliceerde en posthu-mously gepubliceerde werken, namelijk God. Schelling's theologische opvattingen evolueren ook in de tijd, van zijn vroege uiteenzetting van God als het absolute subject via het (vermeende) pantheïsme van zijn identiteitsfilosofie tot de geleidelijke vorming van zijn idee van de goddelijke schepping uit de tijdperken van de wereldfragmenten tot zijn late openbaringsfilosofie. Elk van deze verschillende perioden van zijn werk zijn bestudeerd door Schellinggeleerden, maar wat ontbreekt is een uitgebreide studie van Schellings ontwikkeling als filosofisch theoloog. Het doel van dit project is om deze onderzoeksleemte in de huidige Schellingwetenschap op te vullen door een grondige exegese en systematische reconstructie van Schellings filosofische theologie vanaf zijn vroege theologische geschriften tot aan zijn late Presentatie van een zuiver rationele filosofie en zijn lezingen over de filosofie van mythologie en openbaring. De leidende onderzoekshypothese is dat de veranderingen in Schellings opvattingen over God en theologie begrijpelijk kunnen worden gemaakt door zorgvuldige tekstuele analyse en theoretische reconstructie. Het denken van Schelling is gericht op het oplossen van problemen, inclusief de problemen die zijn eigen eerdere gedachten hebben gecreëerd. Deze dynamiek is ook werkzaam in zijn filosofische theologie. De hypothese die ik wil toetsen is dan ook dat het begrijpen van deze dynamiek de sleutel is tot het begrijpen van de ontwikkeling van Schellings theologie. Het project draagt daarmee bij aan de huidige opleving van Schellingstudies in de Engelstalige wereld en in Frankrijk en Duitsland. In tegenstelling tot veel andere huidige Schelling-projecten zal de genese van de gehele filosofie van Schelling in ogenschouw worden genomen.