Effectiviteit van bekkenbodemspiertraining voor darmklachten na laag anterieure resectie voor colorectale kanker

Colorectale kanker vormt een belangrijk gezondheidsprobleem in geïndustrialiseerde landen. Wereldwijd is het de tweede meest voorkomende kanker bij vrouwen en de derde bij mannen. Ongeveer 35 % van deze tumoren hebben hun oorsprong in het rectum. Er bestaan verschillende behandelstrategieën voor rectumkanker. Welke behandeling toegepast wordt, is afhankelijk van de locatie van de tumor en het stadium waarin de tumor zich bevindt. Lage anterieure resectie (LAR) met een totale mesorectale excisie (TME) is reeds sinds jaren de gouden standaard voor de chirurgische behandeling van tumoren in het middelste en distale deel van het rectum. Dit houdt in dat de tumor verwijderd wordt samen met het mesorectum, maar waarbij getracht wordt de autonome bezenuwing van het bekken te sparen. Vaak gaat een TME gepaard met het plaatsen van een tijdelijk ileostoma. Daarnaast wordt een groot aandeel van de patiënten behandeld met (neo-)adjuvante therapie om de tumor te verkleinen en het risico op recidief te verminderen. Darmklachten na radicale chirurgie voor rectumkanker zijn niet zeldzaam, ze wordenen bij 60-90 % van de patiënten ervaren. De combinatie van deze darmklachten wordt beschreven als het Laag Anterieur Resectie Syndroom (LARS) en wordt gekenmerkt door: frequency, incontinentie voor flatus en stoelgang, urgency en clustering van stoelgang. Urinaire en seksuele problemen worden eveneens frequent vermeld door patiënten na een lage anterieure resectie voor rectum kanker. De behandeling voor deze darmklachten bestaat momenteel uit het nemen van indikkende medicatie, hun dieet aanpassen en het advies om te wachten op spontaan herstel. Hoewel bekkenbodemspiertraining (BBST) wordt aangeraden voor de behandeling van darmklachten bij niet-kankergerelateerde populaties, is er tot op de dag van vandaag nog geen evidentie voor het effect hiervan bij patiënten met LARS. Daarom trachten we in dit project na te gaan wat het effect is van bekkenbodemspiertraining op de darmklachten die patiënten ervaren na een lage anterieure resectie voor rectumkanker. Hiervoor worden alle opeenvolgende patiënten gerandomizeerd in een behandelgroep (12 weken BBST) en een controlegroep (informatie omtrent de darmklachten). Bijkomende doelstellingen van het project zijn (i) het effect nagaan van BBST op urinaire en seksuele klachten die de patiënt mogelijks ervaart na de behandeling (chirurgie en eventueel (neo) adjuvante therapie) voor rectumkanker, (ii) het vaststellen van de evolutie in fysieke activiteit tijdens het eerste jaar na rectale chirurgie met daarbij het bepalen van predictoren die verantwoordelijk kunnen zijn voor de eventuele afname in fysieke activiteit op verschillende niveaus (sport, huishouden, werk en hobby's) en (iii) als laatste worden de veranderingen in darmmotiliteit nagegaan gebruikmakend van hoge resulutie colon manometrie. De patiënten (n = 120) worden gerandomiseerd op 1 maand na de heelkunde, of wanneer ze een tijdelijk stoma kregen op 1 maand na het sluiten van de stoma, in de behandelgroep (n =60) of in de controlegroep (n = 60). Alle patiënten worden 4 keer geëvalueerd (respectievelijk op 1, 4, 6 en 12 maanden na de LAR of het sluiten van de stoma). Op deze momenten krijgen de patiënten verschillende vragenlijsten over hun darmklachten (LARS-score en CoReFo), urinaire (ICIQ-FLUTS / ICIQ-MLUTS) en seksuele (FSFI / IIEF) functie, maar ook over hun fysieke activiteit (FPAQ) en kwaliteit van leven (SF-12). De patiënten vullen plas - en stoelgangsdagboeken in om het verloop van darm- en plasklachten op te volgen. Tijdens de evaluatiemomenten wordt de tonus, kracht, uithouding en vermoeidheid van de bekkenbodemspieren geëvalueerd door middel van digitale palpatie. De experimentele groep krijgt 12 weken BBST, bestaande uit bekkenbodemspieroefeningen, biofeedback, rectale ballon training en relaxatie. Tenslotte wordt er bij een subgroep van de geïncludeerde patiënten (n = 20)  op 12 maanden na de LAR of het sluiten van de stoma hoge resolutie colon manometrie uitgevoerd om de colon motiliteit te evalueren en het effect van darmdenervatie na te gaan op de voortstuwende contracties van de darm.