De overeenkomst als beleidsinstrument van de overheid in het omgevingsrecht

Het omgevingsrecht wordt traditioneel gekenmerkt door een eenzijdig overheidsoptreden. Het omgevingsrechtelijk beleid wordt daarbij vormgegeven door de klassieke instrumenten zoals structuurplannen, bestemmingsplannen, vergunningen, enz. Evoluerende maatschappelijke omstandigheden leiden er echter toe dat het eenzijdig overheidsoptreden niet altijd de meest efficiënte manier (meer) is om aan beleid te doen. Beleidsovereenkomsten zouden (een deel) van de oplossing kunnen zijn.

Dit onderzoek gaat na of en hoe de overheid de overeenkomst kan gebruiken als beleidsinstrument in het Vlaamse omgevingsrecht. De bestemmingsplanovereenkomst, als type van beleidsovereenkomst, staat hierbij centraal. De bestemmingsplanovereenkomst is een door een planautoriteit en één of meer overheden, natuurlijke en/of private (rechts)personen gesloten overeenkomst waarbij de overheid zich ertoe verbindt om haar planologische bevoegdheid op een bepaalde wijze uit te oefenen dan wel niet uit te oefenen. De overheid kan bijvoorbeeld overeenkomen om een bestemmingsplan vast te stellen, te wijzigen, te herzien of een bepaalde bestemming te handhaven.

Dit onderzoek toont aan dat de overheid wel degelijk bestemmingsplanovereenkomsten kan aangaan. De specificiteit van de overheid als contractspartij en het overheidsbeleid als voorwerp van de overeenkomst vereisen evenwel bepaalde beperkingen en aanvullingen van de toepassing van het gemeen contractenrecht. Het onderzoek identificeert de beperkingen en aanvullingen die noodzakelijk zijn voor de geldigheid van de beleidsovereenkomst en de geldigheid van de bestuurshandeling die eruit voortvloeit. Dit onderzoek toont aan dat de bestemmingsplanovereenkomst een volwaardig beleidsinstrument is voor de overheid in het omgevingsrecht.