Ontwikkeling van een statistisch onderbouwd monitoringsplan op basis van een risicoanalyse voor de detectie van Xylella fastidiosa in België (RIBSURX)

Xylella fastidiosa (Xfas) is een van de gevaarlijkste bacteriële plantpathogenen., die op het Europese grondgebied voor het eerst opdook in 2013, met een dramatische uitbraak van het ‘Olive Quick Decline Syndrome’ in Italiaanse olijfboomgaarden tot gevolg. Maar de bacterie wordt geassocieerd met ernstige ziekten in een opvallend breed scala van plantensoorten. Via het project RIBSURX vraagt Europa dat  lidstaat België een lokaal geschikte bewakingsstrategie uitwerkt om te monitoren of/en waar de bacterie zou binnenkomen en toeslaan. Ook alle andere lidstaten moeten zulk een lokaal aangepaste monitorings- en analysestrategie uitwerken. Doel van het project is dus om onze 'risk managers' praktische tools te verschaffen voor de monitoring van Xfas in ons land. Vanuit Europa coördineert EFSA alles. In 2020, om de verspreiding van de ziekte beter te kunnen monitoren en controleren, publiceerde EFSA op verzoek van de Europese Commissie specifieke richtlijnen voor het uitvoeren van statistisch onderbouwde en op risicoanalyse-gebaseerde surveys voor de detectie van Xfas. Het zijn deze richtlijnen die België moet operationaliseren, rekening houdend met o.a. de aanwezige waardplanten en vectoren, en de geschiktheid van het klimaat. 

We vertrekken van eerder uitgevoerd Belgisch onderzoek naar Xfas in ons land. We inventariseren  Belgische waardplanten en relevante risicofactoren en epidemiologische units voor België. We bepalen de benodigde sensitiviteit van de gebruikte bemonsterings- en analysemethoden. Op basis van deze informatie berekenen we de adequate steekproefgrootte voor het uitvoeren van betrouwbare Xfas surveys onder Belgische omstandigheden. Dit gebeurt met behulp van de RiBESS+ tool ontwikkeld door EFSA.

De algemene EFSA-richtlijnen garanderen de harmonisatie van de Xfas-monitoring in de EU lidstaten, en geven de nodige soepelheid om de EFSA methodologie af te stemmen op de specifieke situatie in ieder land. De (lokale) surveys vallen onder de verantwoordelijkheid van de lidstaten valt en ook de data nodig voor het opzetten van deze surveys zijn op nationaal niveau beschikbaar. Het RIBSURX-project heeft verschillende scenario's aangeleverd voor de berekening van de steekproefgrootte en de toewijzing van de monsters over de epidemiologische eenheden op Belgisch grondgebied. Dit helpt de Nationale Diensten voor Plantenbescherming (NPPO) bij de implementatie van statistisch onderbouwde surveys voor de detectie van Xfas.