Waterbesparing met regelbare stuwen in drainagegrachten

De landbouw in Vlaanderen en veel gebieden in Europa moet zich snel aanpassen omdat droogtes alsmaar vaker voorkomen. Een voor de hand liggende strategie is om in regenperiodes meer water te laten infiltreren en op te slaan in de bodem en het grondwater om het te gebruiken in periodes van droogte. Dat kan door het plaatsen van kleine verstelbare stuwen in drainagegrachten om het afwateringspeil tijdelijk te verhogen in perioden dat er geen veldbewerkingen zijn. Landbouwers passen het drainageniveau aan door schotbalken aan de stuw toe te voegen of te verwijderen. Als een van de schotbalken bovendien een knijpopening bevat, regelt de positie van die opening het drainageniveau in perioden met een laag debiet. Tijdens stormvloedgebeurtenissen kan de opening niet alle afvoer aan, waardoor het waterpeil in de sloot stijgt tot het overloopniveau van de stuw. Een knijpstuw slaat zo tijdens hevige regenbuien tijdelijk het hemelwater op in de sloten en slootoevers en beschermt zo ook benedenstroomse gebieden tegen wateroverlast. In Vlaanderen worden steeds vaker (knijp)stuwen geplaatst in drainagegrachten, maar over hun impact is nog weinig bekend. Er zijn geen gegevens over of het echt de waterbeschikbaarheid in droogteperiodes kan vergroten. Dat gebrek aan data en inzichten maakt het moeilijk om te weten waar dergelijke stuwen moeten worden geïnstalleerd. De sleutel om de effecten van stuwen in afwateringssloten te beoordelen, is om hun effecten op de waterstanden in de sloten en (freatische) grondwaterstanden in de omgeving te kunnen berekenen. Als het effect op de grondwaterstanden bekend is, kan het effect op de waterbeschikbaarheid voor gewassen in droge perioden worden beoordeeld. Tevens kan berekend worden hoeveel water tijdelijk kan gebufferd worden in grachten en oevers bij hevige regenbuien. Al deze beoordelingen zullen in dit doctoraatsproject worden gemaakt door onderzoek op het terrein te combineren met grondwater- en bodemwaterbalansmodellering. De veldmonitoringcampagne wordt opgezet in nauwe samenwerking met onderzoekers en technici van de Bodemkundige Dienst van België (BDB) en de NGO Boerennatuur. Naar schatting zal dit onderzoek voor 3/4 bestaan uit modellering en data analyse en 1/4 uit veldwerk en bijhorende analyses in het laboratorium.