Belaagde eer? Adellijke kentekens en de transformatie van de sociale orde in de Habsburgse Nederlanden (1570-1650).

De Opstand van de Nederlanden bracht ook de maatschappelijke verhoudingen aan het wankelen. Vanaf de late zestiende eeuw trachtte de vorstelijke reglementering op statusvertoon de gepercipieerde verwarring tussen adellijke en burgerlijke identiteiten te beteugelen. Deze wettelijke bepalingen gaven aan bepaalde externe tekens een exclusief adellijk statuut en beperkten zo hun aanwezigheid in de publieke ruimte. Vertrekkend van een dynamische wisselwerking tussen vorstelijk interventionisme en maatschappelijke drijfveren, richt dit project zich op het publieke gebruik en misbruik van dergelijke tekens -- gaande van het voeren van titels tot het aanmatigen van adellijke attributen in familiale gedenktekens. Het onderzoekt hoe deze usurpaties het onderscheid tussen edellieden en niet-edelen kunnen hebben beïnvloed. Voor het eerst zal dit project ook systematisch het potentieel van adellijke tekens nagaan om binnen een stedelijke context de grenzen tussen adel en niet-adel af te bakenen of integendeel te laten verschuiven. Case studies voor Antwerpen en Gent, waar de elites onder invloed van de Opstand wijzigden, zullen weinig gebruikte bronnen zoals verzamelingen van grafschriften en processtukken gebruiken. Daarnaast zal ook de loyale stad Namen zal als case bestudeerd worden. Ingaand tegen de traditionele visie waarin alle initiatief bij de overheid wordt gelegd, gaat dit project uit van de hypothese dat het sociale nut van 'adellijke tekens' tegemoetkwam aan de onzekerheid over vervagende verschillen in rang door wettelijke mogelijkheden te bieden om die distincties te heronderhandelen. Als dusdanig herdenkt dit project de vorming van adellijke identiteit en werpt het een nieuw licht op sociale verbeelding.

Trefwoorden:HABSBURGSE NEDERLANDEN, LAGE LANDEN

Disciplines:Geschiedenis