Schoolmoeheid door economische deprivatie?

Een rijke traditie binnen onderwijssociologisch onderzoek bestudeert sociale ongelijkheid in het onderwijs. Ondanks het geloof van velen dat onderwijs het middel bij uitstek is om sociale mobiliteit te bewerkstelligen, zien we dat onderwijs eerder sociale ongelijkheid reproduceert. Verschillende theoretische perspectieven stellen dat, wanneer leerlingen percipiëren dat ze minder kans hebben op schools succes in vergelijking met anderen, ze andere statusbronnen kunnen zoeken, wat zich vertaalt in schoolmoeheid. Aangezien leerlingen die thuis sociaal-economische problemen hebben vaker statusdeprivatie zouden ondervinden, kunnen we op basis van deze perspectieven verwachten dat ze zich sneller van school afkeren. Empirisch onderzoek lijkt deze theoretisch verwachte samenhang tussen SES en schoolmoeheid echter niet altijd te ondersteunen. Theoretische perspectieven wijzen er echter op dat deprivatie gepercipieerd moet worden voor het leidt tot schoolmoeheid, en, aangezien vorige studies vooral objectieve maten van socio-economische problemen gebruiken, houden ze geen rekening met die subjectieve perceptie van economische deprivatie. Op basis van onderzoek bij 2354 leerlingen uit het vierde jaar secundair onderwijs in 30 Gentse scholen onderzoeken we in deze bijdrage de samenhang van objectieve en subjectieve indicatoren van economische deprivatie (op het individueel en schoolniveau) met gedragsmatige, emotionele, en cognitieve schoolmoeheid. De perceptie van deprivatie blijkt belangrijker in het verklaren van schoolmoeheid dan objectieve deprivatie: jongeren moeten eerst zelf opmerken dat ze thuis economisch gedepriveerd zijn vooraleer ze schoolmoeheid ontwikkelen. Subjectieve gevoelens van deprivatie blijken bovendien gedeeld te worden tussen leerlingen van eenzelfde school, we kunnen met andere woorden spreken van een U+2018deprivatiecultuurU+2019. Het bestaan van dergelijke cultuur in een school creëert bovendien grotere kansen op gedragsmatige en cognitieve schoolmoeheid. We pleiten ervoor meer middelen toe te kennen aan scholen met een hoger aantal leerlingen met achtergestelde gezinsachtergrond.

ISBN:978-94-6292-253-2

Jaar van publicatie:2015

Toegankelijkheid:Closed